Kinderen gaan naar school om te leren. Als docent lever je daar een belangrijke bijdrage aan. Maar wat gebeurt er eigenlijk in hun hoofd wanneer ze leren? In dit artikel bekijken we hoe leren werkt. Ook geven we tips hoe je kinderen beter kunt laten leren, dus lees gauw verder!
Waarom ben jij precies docent geworden? Waarschijnlijk omdat je met je lessen wilt bijdragen aan de ontwikkeling van leerlingen. Dit doe je door kinderen te laten leren: daardoor groeit hun brein. Hoe meer je leert en oefent, des te sterker en groter het brein wordt.
Bruggetjes in je hoofd
Onze hersenen zijn rekbaar. Onder invloed van gedachten, emoties en nieuwe ervaringen veranderen ze voortdurend. Leer je iets nieuws, dan komen hersencellen met elkaar in contact. Zo wordt een nieuwe verbinding gelegd. Zie het als een bruggetje tussen twee hersencellen. Je noemt dat een synaps. Door veel te oefenen maken je hersencellen steeds meer synapsen aan. Zo ontstaat er een neuraal netwerk. Dat werkt zo met alle nieuwe vaardigheden: hoe meer je ze oefent, des te beter je erin wordt.
Leren en het geheugen
Leren is verbonden met ons geheugen. We hebben er twee: het lange- en het kortetermijngeheugen. In het langetermijngeheugen wordt informatie opgeslagen door middel van synapsen. Een nieuwe leerervaring zorgt voor een verbinding en herhaling versterkt die verbinding. Het kortetermijngeheugen slaat informatie tijdelijk op. Het maakt daarbij ook gebruik van het langetermijngeheugen, door verbanden te leggen tussen nieuwe en oude informatie. Het kortetermijngeheugen noem je ook wel het werkgeheugen.
Werkgeheugen van kinderen
Geef je kinderen een opdracht, dan verwerken zij die in hun brein. Die verwerking vindt plaats in het werkgeheugen. Daar wordt de informatie maar kort opgeslagen. Volwassenen kunnen gemiddeld zeven stukjes informatie achter elkaar onthouden. Bij kinderen is het werkgeheugen nog in ontwikkeling en daardoor beperkter. Je kunt er wel voor zorgen dat informatie langer beklijft: bijvoorbeeld door het te groeperen of chunken.
Executieve functies
Het werkgeheugen behoort tot de executieve functies van ons brein. Deze functies sturen en controleren ons gedrag en ons denken. Ze ontwikkelen zich door tot we ongeveer 25 jaar zijn. Doordat de meeste taken op school een beroep doen op deze executieve functies, ontwikkelen ze zich voortdurend. Daar lever je als docent dus een belangrijke bijdrage aan.
Directe toepassing
Van herhaling wordt het neurale netwerk sterker. Het is dus belangrijk om (nieuwe) lesstof te blijven herhalen. Van alleen luisteren naar de docent leren kinderen alleen niet zoveel. Uit onderzoek blijkt dat kinderen het meeste leren van het zelf oefenen met de lesstof en van directe toepassing. Lesstof beter onthouden kan ook door bijvoorbeeld hardop te lezen en/of met de hand mee te schrijven tijdens de uitleg. Bijvoorbeeld door aantekeningen, een samenvatting of een mindmap te maken.
Fouten maken moet
Ook heel belangrijk: leer kinderen dat ze fouten mogen maken. Loop je vast omdat je een fout hebt gemaakt? Dan gaan je hersencellen zelf op zoek naar een andere manier om alsnog tot het juiste antwoord te komen. En dan heb je dus weer iets nieuws geleerd!
Verder leren?
Wil je meer leren over het brein van adolescenten? Lees dan het OVM-artikel over TedxYouth waarin het tienerbrein centraal staat. Download de pdf van edufit over de anatomie van hersenen, ook van tieners. Het Centrum Brein & Leren van dr. Jelle Jolles doet toegepast onderzoek op het gebied van leren, onderwijs en opvoeding in relatie tot de neuropsychologische/cognitieve ontwikkeling. En tot slot geven we in dit OVM-artikel zeven tips over beter leren met breinkennis.
Hoe help jij je leerlingen makkelijker te leren? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
Zelf vind ik kwaliteitsvol onderwijs onderwijs dat aansluit bij de voorkennis. Op die manier is het voor de kinderen nuttig en wordt de leerinhoud ook betekenisvol. Zoals in het artikel vermeld, maakt het kind dan nieuwe verbindingen en gaat hij deze informatie langer onthouden. Zo komen we tot een nog belangrijk aspect van kwaliteitsvol onderwijs, namelijk het levenslang leren. Hoe meer informatie we in onze langetermijngeheugen opslaan, hoe sneller we nieuwe verbindingen maken. Dit kunnen we ons hele leven lang doen. Een goede les is dus voor mij een les dat start met een activering van de achtergrondkennis van de leerling.
Ook is het volgens mij heel erg belangrijk dat kinderen leren om fouten te maken. Hier vind ik ook dat de leerkracht een rolmodel kan zijn. In heel wat klassen zie ik dat leerkrachten geen fouten durven/mogen maken. Dit vind ik heel erg. Een leerkracht is ook maar een mens en kan dus ook een foutje maken. De kinderen moeten kunnen zien dat leerkrachten ook fouten kunnen maken en dat dit dus helemaal niet erg is, dat dit een deel van het leerproces is. Als je nooit fouten maakt, wil het zeggen dat het niet uitdagend genoeg is voor jou en dat je dus eigenlijk amper aan het leren bent. Het zou fijn zijn als leerlingen dit beseffen en dat ze leren omgaan met fouten en inzien dat dit nieuwe leerkansen zijn.
Wat ik mis in de tekst is het feit dat niet alle leerlingen op jonge leeftijd jn staat zijn om te automatiseren. Elke leerling heeft zijn eigen vaardigheden en manier om kennis tot zich te nemen. Ben je een beelddenker dan moet je eerst begrijpen voordat je kunt gaan oefenen. Voor andere leerlingen is het oefenen juist weer heel belangrijk. Door hier aan het begin van de les rekening mee te houden zorg je ervoor dat alle leerlingen tot hun recht komen. Inzicht in hoe al jouw leerlingen leren is van essentieel belang voor een gezond leerklimaat.