Home » Meer over het brein: het emotionele geheugen

Meer over het brein: het emotionele geheugen

Opluchting, angst, een onbestemd gevoel: ook emoties worden in het geheugen opgeslagen. Het emotionele geheugen is een sterk geheugen, dat andere geheugens (zoals het semantisch en het episodisch geheugen) zo aan de kant kan zetten. Ons brein geeft altijd voorrang aan emoties. Dat helpt ons bij het kiezen tussen vluchten of vechten. Zelfs in het onderwijs speelt dit een rol.

Het pad van het emotionele geheugen loopt via de amygdala. Zoals we in een vorige aflevering hebben gezien, ligt de amygdala in de voorhersenen naast de hippocampus. De amygdala dient als catalogus van emotionele informatie. Hier zijn alle gebeurtenissen opgeslagen met een emotionele component. Daniel Goleman (1995) bestempelde de actie van de amygdala in emotionele situaties als “emotionele piraterij”: het emotionele geheugen verdringt alle andere geheugens. Het brein geeft altijd voorrang aan de emoties. In dergelijke gevallen hebben de andere geheugenpaden geen kans. Het emotionele geheugen kan ook worden opgewekt door een ander geheugen. Je bent bijvoorbeeld in een bibliotheek. Normaal een plaats van rust en vrede. Lang geleden echter ben je er een keer bedreigd door een insluiper. Je pakt een boek uit een van de rekken. Dat boek heb je meer gezien. Ineens herinnert je episodisch geheugen de bedreiging van de insluiper. Het angstzweet slaat je uit. Je emotionele geheugen is geactiveerd en neemt de overhand.

De amygdala speelt een belangrijke rol in stressvolle situaties. In het model voor het emotionele geheugen (download pdf) is te zien dat de amygdala in dat geval de overhand neemt. Het lichaam wordt gereed gemaakt voor vluchten (afzien van leren) of vechten (de leertaak aanpakken). De cognitieve functies worden geblokkeerd. Leerlingen zullen achteraf zeggen dat ze zich niets meer van het geleerde konden herinneren. Dit is juist, omdat de cognitieve functies door de stress volledig zijn geblokkeerd. In dit opzicht zijn de  gevolgen van een stressvolle onderwijs-leersituatie niet anders dan van een stresssituatie in onze oorspronkelijke habitat, zoals de jungle of de savanne.

Een belangrijke stressfactor in het onderwijs is natuurlijk de traditionele manier van cijfers geven (op veel scholen nog steeds een kwart onvoldoende en drie kwart voldoende). Een deel van de leerlingen zoekt stressreductie door zich af te wenden van het leren. Leerlingen die beter opgewassen zijn tegen stress zoeken deze reductie door juist te gaan leren en zich in te zetten.

Het emotionele geheugen en de afhankelijkheid van stress heeft een sterke link met de motivatie van leerlingen. In de zomer vindt u op deze site een reeks over motivatie.

Laatste onderwijsnieuws

leerlingen in het Rijksmuseum

Beleidsupdate: Impuls Open Leermateriaal

In Beleidsupdate lees je wat jij van het Haagse beleid in de klas gaat terugzien. Deze keer: Impuls Open Leermateriaal.

Bekijk

Onbeperkt toegang
met je OvM account

Met het OvM account krijg je als onderwijsprofessional toegang tot meer artikelen en regel je welke informatie je wilt ontvangen. Bijvoorbeeld de nieuwsbrief of Juf & Meester.