Onderzoek: motiverende kenmerken van het voortgezet onderwijs

Nederlandse leerlingen zijn internationaal gezien minder gemotiveerd om te leren. Hoe komt dat? En wat kunnen we eraan doen? Om daar een antwoord op te vinden, deed de onderwijsinspectie in het vo onderzoek naar motiverende kenmerken om te leren. In dit artikel zetten we de belangrijkste bevindingen voor je op een rij.

De onderwijsinspectie deed zowel literatuuronderzoek als onderzoek in de praktijk. Op basis van de literatuur formuleerden ze tien kenmerken die bijdragen aan motiverend onderwijs:

1. De school zorgt voor een veilige en ordelijke omgeving voor leerlingen
2. Het onderwijs is doelgericht
3. De school biedt een uitdagend leerstofaanbod
4. De leerlingen worden gestimuleerd ‘hogere denkvaardigheden’ te gebruiken
5. De leerlingen krijgen effectieve/constructieve feedback
6. De school laat zien dat ze hoge verwachtingen heeft van leerlingen
7. De leerlingen doen succeservaringen op
8. Er is sprake van een positieve relatie tussen de school en de leerlingen
9. De leerlingen hebben regie over hun leerproces
10. Leerlingen hebben een perspectief op de toekomst

4 van de 10 kenmerken

Op basis van leerlingenquêtes en lesobservaties blijkt dat slechts vier van de tien kenmerken voorkomen in de onderwijspraktijk. Zo voelen leerlingen zich veilig op school (1), denken ze na over wat ze willen bereiken (10), geven ze aan regelmatig een succeservaring te hebben (7) en ervaren ze en positieve relatie met de school (8). Hartstikke fijn natuurlijk, al concludeert de Inspectie wel dat scholen nog steeds te weinig doen om leerlingen te motiveren. Om scholen hierin een zetje in de juiste richting te geven, zet de Onderwijsinspectie in het rapport de volgende aangrijpingspunten op rij:

Aangrijpingspunten: in de les

• Spreek hoge verwachtingen uit en handel ernaar.
• Maak duidelijk welke kennis of vaardigheden een leerling leert en benoem tijdens de les hoe de verschillende opdrachten bijdragen aan dit doel.
• Geef kort na een prestatie positieve feedback. Niet alleen gericht op de inhoud, maar ook op het versterken van gewenst gedrag.

Aangrijpingspunten: in het aanbod

• Doe in opdrachten en toetsen (zoals het schoolexamen) een beroep op hogere denkvaardigheden, zoals evalueren, analyseren en creëren.
• Bied uitdagende lesstof op een hoog maar haalbaar niveau dat aansluit bij de interesses van leerlingen. Bijvoorbeeld door het aanbod aan te passen aan wat de leerling later zou willen.
• Geef leerlingen, waar mogelijk, in opdrachten en toetsen regie over de inhoud van het eigen leerproces. Bijvoorbeeld door de keuze voor een onderwerp aan de leerling te laten of leerlingen te betrekken bij het vormgeven van toetsen.

Eerder verschenen artikelen over motivatie:

• Werken aan je intrinsieke motivatie met Rookie Smart
• 14 leerstrategieën voor betere prestaties en motivatie
• Met deze tool meet je de motivatie van leerlingen

Op welke van de aangrijpingspunten valt bij jou op school de meeste winst te behalen? En wat gaat er juist al erg goed? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.