Hoe kunnen docenten AI inzetten om leerlingen niet alleen slimmer, maar ook kritischer te maken? Ingrid Kuiken won met haar innovatieve onderzoek de titel ‘Nationaal Onderwijstalent 2024’. Haar praktische handleiding helpt docenten om AI effectief in te zetten in de klas. De missie van Ingrid is om docenten te laten zien hoe AI een krachtig didactisch hulpmiddel kan zijn – niet als vervanging, maar als versterking van hun vakmanschap. In dit interview deelt ze haar visie en aanpak.
Ingrid begon haar loopbaan in het basisonderwijs, maar de liefde voor taal en het voortgezet onderwijs bleef trekken. Een gesprek met de docent van haar zoon trok haar over de streep, en ze besloot zich om te scholen tot docent Nederlands aan de Hogeschool van Utrecht.
Wat was voor jou de gamechanger waardoor je AI bent gaan gebruiken?
‘Toen ChatGPT doorbrak, gebruikte ik het vooral voor simpele, dagelijkse dingetjes. Een boodschappenlijstje verzinnen voor de hele week bijvoorbeeld. Vanuit mijn liefde voor taal vond ik het superinteressant om te zien hoe zo’n taalmodel werkt. En hoe de kwaliteit van de input de kwaliteit van de output bepaalt.’
‘Ik ging steeds meer experimenteren en zag dat mijn leerlingen dat ook deden. Dat wil zeggen: zij waren beduidend minder kritisch op de output dan ik. Zo kreeg ik van drie leerlingen overdreven bloemrijke, vrijwel identieke teksten. Ineens stond een tekst van vijftienjarigen vol met het woord “wiens”. Ze gebruikten AI, maar niet op een goede manier. En ik zag kansen om hen in de klas te helpen.’
Wat maakte jouw aanpak uniek in het onderzoek naar AI-gebruik in de klas?
‘Ik besloot mijn afstudeeropdracht te richten op de inzet van ChatGPT en andere AI-oplossingen in de klas. Ik ondervroeg collega-docenten en vooral leerlingen om hun behoefte te snappen. Waar gebruik je AI voor? Waarom gebruik je het? Wanneer ben je tevreden met het antwoord? Ik stelde de vragen als onderzoeker, niet als docent. Mede daarom denk ik dat de leerlingen echt eerlijke antwoorden hebben gegeven. En die waren heel waardevol voor mijn onderzoek.’
Hoe ben je vervolgens genomineerd voor de titel?
‘Mijn afstudeerbegeleider vond mijn onderzoek zo goed, dat ze het wilde insturen voor de Onderwijstalent-verkiezing. Het voelde voor mij als een compliment!’
In september hoorde Ingrid dat ze zowel voor de regionale als de nationale titel was genomineerd en moest ze zich voorbereiden met een presentatie en een korte pitch. De spanning groeide richting de uitreiking op 4 oktober. Op deze Dag van de Leraar zou Ingrid In het Museum voor Beeld en Geluid horen of ze deze prestigieuze titel zou winnen.
Het verlossende moment was daar: jij werd uitgeroepen als winnaar van Nationaal Onderwijstalent 2024.
‘Ja, wát een moment was dat! Ik kreeg de prijs uitgereikt van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Eppo Bruins. De jury vond mijn onderzoek gedurfd en gewaagd. Voor veel collega’s in het onderwijs was en is AI in de klas namelijk nog nieuw en soms ook eng. Ook vonden ze mijn handleiding goed te gebruiken in het werkveld van docenten. En dan niet alleen voor de middelbare school, maar ook in het hoger onderwijs en het basisonderwijs.’
Je geeft nu Nederlands op het Niftarlake College in Maarssen. Hoe pas jij AI strategisch toe in je lessen om leerlingen kritisch en creatief te laten denken?
‘Ik laat AI regelmatig opdrachten genereren. Invulzinnen bijvoorbeeld. Of een tekst die de leesvaardigheid toetst. Mijn leerlingen moeten dan bepaalde onderdelen benoemen. Ook leer ik mijn leerlingen hoe ze ChatGPT op verschillende manieren kunnen gebruiken. Ze krijgen bijvoorbeeld de opdracht om AI in te zetten om een spreekbeurt te maken. In plaats van ‘Wil je voor mij een complete spreekbeurt over de Tweede Wereldoorlog maken?’ daag ik ze uit om tips aan AI te vragen, die ze vervolgens zelf uitwerken.’
‘Onlangs heb ik mijn leerlingen gevraagd een recensie te genereren. Die moesten ze dan vergelijken met een beoordelingsmodel. Deze oefening levert de leerlingen inspiratie en voorbeelden op als ze in de les zelf een recensie moeten schrijven.’
‘We gebruiken AI ook bij het leren discussiëren. Ik daag mijn leerlingen uit om AI te gebruiken. “Vraag ChatGPT maar om argumenten, maar je moet die argumenten wél onderbouwen. Dus ga op zoek naar bronnen die de argumenten van ChatGPT ondersteunen.” Het zoeken, beoordelen en toetsen van bronnen is een belangrijke vaardigheid die ze met behulp van AI oefenen.’
Drie tips voor beginners
Ben je nieuwsgierig geworden maar weet je niet hoe je moet beginnen? Ingrid geeft 3 tips voor beginners weg.
- Begin klein
Maak een gratis account aan bij ChatGPT, Copilot, of Gemini en ga experimenteren. Maak bijvoorbeeld net als Ingrid een eenvoudig boodschappenlijstje. Je zult merken dat je snel vertrouwd raakt.
- Deel je ervaringen
Vraag collega’s naar hun ervaringen. Door regelmatig AI-tips uit te wisselen leer je van elkaar.
- Benut je instructievaardigheden
Laat je niet afschrikken door termen als ‘prompten’. Als docent ben je gewend om heldere instructies te geven, en dat is precies wat AI ook nodig heeft. Vertel duidelijk wat je wilt, voor wie en met welk doel. Hoe specifieker je bent, hoe beter het antwoord. Je vaardigheden in de klas komen hier perfect van pas.
Drie AI-tools om mee te starten
Nieuwsgierig naar AI? Deze tools zijn makkelijk toegankelijk en laten je zien wat er allemaal mogelijk is. Maak een (gratis) account aan en ga zelf aan de slag. Zo ontdek je vanzelf wat bij jou past.
Voorbeeldprompts om mee te oefenen
Wil je AI inzetten in de klas, maar weet je niet goed hoe je het moet aanpakken? Met deze voorbeeldprompts kun je meteen aan de slag. Ze zijn eenvoudig, herkenbaar en direct bruikbaar.
- “Maak een boodschappenlijst voor een gezonde week, inclusief snelle recepten voor drukke werkdagen. Ik heb nog een half pak melk en twee courgettes die op moeten.”
→ Praktisch, laagdrempelig en leuk om zelf mee te experimenteren. - “Leg in eenvoudige taal uit wat de Romeinse Republiek was en vergelijk die met de Nederlandse politiek van nu.”
→ Een interessante opdracht voor begrijpend lezen of geschiedenis. - “Geef vijf creatieve invalshoeken voor een spreekbeurt over technologie in de klas.”
→ Stimuleert kritisch én creatief denken, met ruimte voor eigen invulling.
Tip: Laat leerlingen zelf hun prompt verbeteren en aanvullen om een betere output te krijgen. Zo ontdekken ze spelenderwijs wat een goede instructie is.
