Het is duidelijk dat het voortgezet onderwijs niet goed functioneert. Kinderen krijgen niet waar ze volgens ouders, instanties, docenten en de scholen zelf recht op hebben. Klopt dit? Deze vraag moet wel bevestigend beantwoord worden. De vraag om additionele hulp rijst de pan uit. Kinderen krijgen labels opgeplakt en dreigen daardoor gestigmatiseerd te worden voor het leven. Vaak onterecht, omdat de geconstateerde leemte eenvoudigweg het gevolg kan zijn van bijvoorbeeld de overgang van het ene egostadium naar het andere, of het wat trager verlopende myelinisatieproces¹.
¹ Myeline: een vettige stof die op veel plaatsen in het zenuwstelsel het axon omhult. Myeline geeft de witte stof zijn witte kleur. Het zorgt ervoor dat boodschappen sneller worden doorgestuurd (van 2 m/s naar (maximaal) 120 m/s); zonder myeline zou een impuls er veel langer over doen om via het axon de ‘volgende’ zenuwcel te bereiken. Myeline bevordert dus de snelheid van het denken met een factor tot wel 50!
De vraag die hieruit volgt is WAAROM scholen niet in staat zijn om aan de gerechtvaardigde vraag van de ouders/samenleving te voldoen? Als hoofdoorzaken zie ik de omvang van de klassen en de grote variëteit binnen die klassen.
30 is a crowd
In het voortgezet onderwijs wordt een aantal van 30 leerlingen in een klas als normaal gezien. Ik begin dan met de constatering die tegenwoordig neurologisch kan worden onderbouwd, dat meisjes meestal 1 á 2 jaar voorlopen in hun ontwikkeling. Het is duidelijk dat dit de jongens op achterstand zet. Daar komt nog bij dat los van de snellere ontwikkeling van meisjes, het onderwijs sedert de invoering van de Tweede Fase zich meer is gaan richten op vaardigheden die meisjes van nature in hogere mate hebben zoals taligheid, vermogen tot samenwerken, inlevingsvermogen.
Samen apart
In de jaren ’60 en ’70 was ik docent aan een HBS/Gymnasium, later HAVO/VWO. Het waren destijds twee scholen, een jongensschool en een meisjesschool. Wat ik me goed herinner, is dat ik me moeiteloos kon aanpassen aan zowel de jongensgroep als aan de meisjesgroep. Dat ging minder gemakkelijk toen de scholen gemengd werden. Nu zitten er jongens en meisjes in één klas met grote onderlinge verschillen in diverse aspecten van hun ego-ontwikkeling. Oplossing: laat gemengde scholen experimenteren met aparte jongens- en meisjesklassen voor met name de alfavakken en de betavakken. Voor de gammavakken zouden de klassen gemengd moeten zijn.
LWOOplossing
Ik was onlangs op de afdeling LWOO van de Thorbecke Scholengemeenschap in Rotterdam. Ik heb er enkele lessen gevolgd en er een studiedag gegeven. De klassen bestonden slechts uit 15 leerlingen. De leerlingendruk was er duidelijk lager dan bij 30 leerlingen. Bovendien bleken groepen van 15 leerlingen zich er beter voor te lenen om persoonlijke contacten aan te gaan. Dit was in de LWOO-klassen goed te merken; docenten en leerlingen gingen zeer vertrouwelijk met elkaar om. De docenten waren met dit aantal in staat geduldig te zijn met hun leerlingen. Naar mijn mening hebben jonge mensen vertrouwen en kleinschaligheid nodig om evenwichtig op te kunnen groeien. En let wel: dit heeft niets te maken met het IQ. Het geldt voor alle mensen!
Is LWOO voor iedereen dus de oplossing? Nee, want dat zou onbetaalbaar zijn.
Maar we kunnen wel de verhouding 1:15 per klas te handhaven door het aantal begeleiders (inclusief docent) te verhogen, bijvoorbeeld 2 begeleiders bij 16 – 30 leerlingen. Kan dit zonder dat dit al te veel geld kost? Of misschien wel niets kost?
Mijn vraag aan u: : zouden we het ene probleem niet met een ander (aanpalend) probleem kunnen oplossen?
Op deze vraag zal ik graag in het slotartikel samen met u ingaan.
15 leerlingen in de klas? Kom eens bij mij kijken. Soms wel 32! Met 15 leerlingen per klas is een groot probleem opgelost. Minder stress en meer succes!
Beste meneer Witteman,
Het lijkt me belangrijk om een maximum van 25 leerlingen vast te stellen voor het voortgezet onderwijs. Dat komt de sfeer en de leerresultaten in belangrijke mate ten goede. Daarnaast denk ik aan minimaal 2 maal per week voor elke klas een ondersteuningsles, eenmaal voor de alfavakken en eenmaal voor de betavakken. Leerlingen die dit nodig hebben, kunnen dan hun vragen stellen en lopen daardoor minder snel vast.
Daarnaast zouden mentoren die leerlingen met specifieke problemen in hun groep hebben, voor elke week minimaal een half uur extra moeten krijgen om deze leerlingen te begeleiden.
Zelf geef ik Engels op het MBO (ROC van Twente), afd. Elektrotechniek en Werktuigbouw en ik heb afgelopen jaar een interessante lezing van u gevolgd over “leerstijlen” in Enschede.
Met vriendelijke groet,
Siebrigje Terpstra-Noordmans
Ergens tussen Dieb en Dominique in, dan zitten we bij onze zuiderburen. Dagelijks trekken honderden, misschien wel duizenden leerlingen de grens over. Onderwijsvluchtelingen?
Ik wil graag de aandacht vestigen op het volgende filmpje over effectieve instructie. Klik op: http://www.youtube.com/watch?v=Mr4HnX71Yug
Er stond een interessant bericht over het structuur brengen in spel bij een autistisch kind op
http://autimam40tips.blogspot.com/2011/02/het-leuke-dingen-lijstje.html?spref=tw
Dit zijn kleine, maar effectieve handreikingen voor Passend Onderwijs.
Onder de kop ” Droombijbaan voor ijverige studenten in de Telegraaf van 12 maart las k hoe studenten van bijvoorbeeld bedrijfseconomie aan mochten zitten bij belangrijke vergaderingen van bedrijven. Hier bleken zij ontzettend veel van te leren en het gaf hen een beeld van de werkomgeving waarin zij in de toekomst zouden functioneren. Dit kan toch ook met studenten van pabo,s en docentenopleidingen worden gedaan? Laat ze meedraaien en tegelijkertijd kunnen ze helpen in de klas. Is dit een idee?
Heeft u al eens op twitter gekeken met de zoekterm Passend Onderwijs? Het gekwetter is niet van de lucht. Zoals iemand schreef: Het dient alleen maar om Rouwvoet, Pechtold en Cohen gelegenheid te geven om als oppperkwebbelaars weer eens in beeld te komen. Voor mij betekent Passend Onderwijs met zijn mallemolen aan hulpverleningsdiensten het faiiliet van het huidige onderwijs. Bijna een derde van de jeugd krijgt een label opgeplakt. Leuk voor je toekomst. Goed zo, kabinet, het mes erin en geef de hulpverlening niet de kans het gehele onderwijsbudget op te slokken. Reorganiseer.
drs. Jan Delissen. Leuk dat u twitteren vergelijkt met kwebbelen. Het valt ook niet mee om in 140 tekens iets zinnigs te zeggen. Daarvoor geldt het gezegde van Shakespeare – BREVITY IS THE SOUL OF WIT. Kennelijk is er een gebrek aan WIT. Bij de door u genoemde politici kan ik me dat wel voorstellen. Ze zijn nogal breedsprakerig.
Bij alle adviezen vond ik er ook een die ik kon waarderen. Klik op: http://www.tonelias.vvd.nl/actueel_8963/34864/
Het moet wel allemaal vrouwvriendelijk blijven. Vrouwvriendelijk is niet manzielig. Het onderwijs moet echt passend worden, niet door de het kind aan te passen (wringen) aan de mal, maar door de mal aan te passen aan ieder kind.
Marga Pietersen- Shakespeare zei ook :”Wit wither wilt”(As you like it”). Deze vraag zou je ook kunnen stellen aan het stuurloze schip van het onderwijs. Toch naar België zoals Margje voorstelde?
Ik heb vorig jaar een paar dagen meegelopen bij de Matthias Claudius Schule te Bochum (Duitsland) waar het passend onderwijs ook echt passend werd gemaakt. Een klas van 26 leerlingen waarbij er 6 leerlingen waren met een lichte tot zware beperking zoals zeer slecht horend tot down syndroom. Het is dus wel mogelijk en ik ben er ook van overtuigd waar een wil is, is een weg. Zij stonden vaak met 2 docenten voor de klas en naast het klaslokaal was er een kleine ruimte waar een paar leerlingen extra uitleg konden krijgen of even rustig konden werken. Er werd veel bij elkaar in de klas gekeken en docenten hielpen elkaar om het maximale uit iedere leerling te halen. Ook werd er veel studiemateriaal onderling uitgewisseld. Er was regelmatig en in sommige gevallen zelfs dagelijks contact met ouders. Waarom kan het daar wel en blijven we hier maar doorpraten en tegensputteren….ik geloof niet dat het alleen een kwestie van geld is alhoewel dit altijd een rol zal spelen. Laten we vooral blijven denken in mogelijkheden en niet in onmogelijkheden.
Natalie. Bedankt voor je positieve bericht. Enkelen van ons hebben naar onze zuideburen verwezen. U wijst op onze oosterburen. Ik ben ervan overtuigd dat passend onderwijs mogelijk is, als we creatief willen denken en niet verstard blijven hangen in bestaande structuren. Verbeteringen komen niet tot stand door het openzetten van de geldkraan, maar door creativiteit ook van de zijde van de overheid.
Natalie, wat je beschrijft over de Duitse school, lijkt inderdaad op een goede vorm van passend onderwijs. Je schrijft, dat er op de door jou bezochte school, vaak twee docenten voor de klas staan. Dat dit werkt, klopt met wat dr. Witteman beschrijft: twee begeleiders op 16 – 30 leerlingen. Ook in Nederland komt dat dus voor. In het basisonderwijs weet ik uit ervaring dat klassen tot 16 leerlingen van zeer uiteenlopend niveau en tevens uit bijv drie aansluitende leeftijdsgroepen, voor één ervaren leerkracht nog goed is te managen. Daar boven wordt het over het algemeen problematisch! Een klas van dertig leerlingen of zelfs groter (tot veertig leerlingen aan toe) was in het verleden voor de meeste leerkrachten ook geen probleem: de oplossing was klassikaal onderwijs (soms met wat differentiatie, als het een goede leerkracht was, voor een aantal uitvallers er naast). De ergste uitvallers gingen immers naar het speciaal (toen buitengewoon) onderwijs. Het Nederlandse onderwijs is op drift geraakt na de invoering (1985) van het basisonderwijs, toen de kleuterschool en de lagere school werden samengevoegd. Leerlingen werde toen geacht les te krijgen passend bij hun ononderbroken ontwikkeling. De dagelijkse schoolpraktijk was echter weerbarstiger. Scholen bleven (tot zelfs nu) overwegend klassikaal lesgeven. Toch ging het Nederlandse onderwijs na die tijd wel degelijk op de schop. Gedwongen door de overheid die vernieuwing op vernieuwing stapelde na 1985, maar verder het onderwijs in de kou liet staan! Het Belgische onderwijs heeft al deze vernieuwingsgolven niet meegemaakt zoals in Nederland. Daar wordt nog de “ouderwetse” kwaliteit geleverd!
We kunnen veel leren door naar het buitenland te kijken.
Ik sta iets verder van het onderwijs af (beleidsmedewerker onderwijs bij een gemeente), maar kan mij ook niet aan de indruk onttrekken dat alle veranderingen in het onderwijs de afgelopen jaren er nou niet direct het resultaat hebben gebracht wat er van verwacht werd. Wel veel meer geld naar management en directies, vrijgestelde locatiedirecteuren, ict-medewerkers, klassenassistenten etc. Tegenwoordig heb je voor een 8-klassige basisschool een team van 16 medewerkers nodig. Opvallend dat in Belgie, waar men inderdaad minder veranderingsbehoeftig is gewesst, de resultaten (vaak) beter zijn. Ik ben ook wel benieuwd naar de resultaten van “gewoon” ouderwets klassikaal lesgeven. Een proef met ouderwets “koorlezen” op het SBO leerde dat deze leerlingen de leerlingen op het reguliere onderwijs voorbijstreefden! Bijzonder resultaat.
Jan en Natalie. Als je de reacties zo leest, zie ik dat er een zekere overeenstemming is. Niet meer handen aan het bed, maar meer handen voor de klas. Misschien kunnen we gezonde 65 plussers inschakelen die actief willen blijven en die de leerlingen het opa/oma gevoel kunnen geven. Een kleine aanvulling op het pensioen als blijk van waardering. Als ik naar mijn opa en oma kijk, zie ik nog heel wat werklust. Mijn opa, zeker, als die weer aan het werk zou kunnen, zou het zich meteen aanmelden.
Wouter de Ruyter. Dat vind ik een goed idee. Ik ken zo al een tiental gepensioneerden dia dit zouden kunnen en willen doen. Vergeet niet, onze ouderen worden niet alleen steeds ouder, maar blijven veel langer vitaal. En de huidige ouderen zijn vaak ook goed opgeleid. Het geeft hun een doel in het leven. En wat is zinvoller voor de oudere generatie dan de jonge generatie op weg te helpen? Zo snijdt het mes aan alle kanten.
Margriet, Wouter. Als Britse oma’s kunnen skypen met Indiase schoolkinderen en zo het onderwijs aan de gang helpen houden, dan kunnen Nederlandse oma’s met onderwijservaring dat ook Wat zou dat een rustgevend effect op de leerlingen hebben!
Volgens mij gaat er veel mis omdat de autonome ontwikkeling van kinderen niet gelijk verloopt. Lees bijvoorbeeld de artikelen over het Puberbrein op deze site.Wij docenten hebben daar in onze opleiding nooit iets over gehoord.
De artikelen op Onderwijsvanmorgen zijn doorgedrongen tot de Tweede Kamer. Henk Witteman, onderwijswetenschapper en vaste schrijver voor de blog, heeft een brief ontvangen van de griffier van de vaste commissie van OCW, waarin wordt aangeven dat de inhoud van de artikelen over Passend Onderwijs worden meegenomen in de uitwerking Passend Onderwijs.
Als hoofdredacteur ben ik daar trots op en vooral voor u als lezer. Uw stem wordt gehoord in Den Haag.
En daar is deze blog toch primair voor bedoeld.
Het doet ook een beetje denken aan het verslag van het onderzoek over rommel op straat dat ik deze week las. Studenten toonden via een experiment aan dat mensen toleranter zijn t.o.v. elkaar in een opgeruimde omgeving. In een omgeving waar veel troep was vertoonden mensen zelfs sterker xenofoob gedrag. Waarschijnlijk – volgens de studenten – omdat ze meer moeite moesten doen om de orde in hun hoofd te bewaren. In een kleinere klas wordt beter gewerkt, maar is ook de tolerantie t.o.v. ‘afwijkend’ gedrag veel groter. ik heb dat zelf jaren ondervonden in speciale kleine klassen met kinderen die in grote klassen vaak ordeproblemen gaven. In de kleinere klassen gedroegen ze zich vrijwel normaal. Twee docenten voor een grote klas is dus niet hetzelfde als 2 kleine klassen, al zal het zeker schelen.
Zsusanne Nederveen,
Kijk eens naar het volgende artikel op deze site: https://staging-onderwijsvanmorgensowmedia.kinsta.cloud/mi-3-interpersoonlijke-intelligentie en kijk vooral naar het filmpje van docente Rien Verkoeijen in een LWOO klas van het Blariacum College in Venlo. Hier zie je enkele grote voordelen van kleine klassen. Hier zie je ook dat leerlingen die wat aangepast onderwijs nodig hebben kunnen gedijen in een groep van 15 met een docente die met hart en ziel haar werk doet. Dergellijke uitsekende docenten doen een diepte-investering in problematische jeugd. Uiteindelijk levert dit de maatschappij ook geld op.
Ik wil graag contact leggen met heer Henk Witteman i.v.m. vraag betreffende het verzorgen van een lezing voor onze organisatie QliQ Primair Onderwijs.
Wie kan mij helpen?
Met groet,
Jan van der Heijden
janvanderheijden@qliqprimair.nl
Ik wil graag contact leggen met heer Henk Witteman i.v.m. vraag betreffende het verzorgen van een lezing voor onze organisatie QliQ Primair Onderwijs.
Wie kan mij helpen?
Met groet,
Jan van der Heijden
janvanderheijden@qliqprimair.nl