In VTV 13 hebben we de Spaanse les gezien van docente Ana de Andrade. Ik heb u toen beloofd dat ik in dit artikel een filmverslag van haar les zou maken aan de hand van de Zeven van Witteman. Helaas bleek haar klas die dag een excursie te hebben. Gelukkig vond ik haar collega Frans, Nadine Mies, bereid mij een les te laten volgen in een van haar brugklassen.
Nadine verontschuldigde zich wel voor het feit dat haar leerlingen nog naar weinig Frans spraken. Maar wat wil je na 6 weken les in een volledig nieuwe taal! Het was juist de reden waarom ik koos voor Spaans of Frans. Natuurlijk had ik ook een les kunnen volgen bij de collega’s Engels. Maar Engels geeft in het stadium van de brugklas vaak een vertekend beeld. Er is bij de leerlingen nogal wat voorkennis. Veel basisscholen geven Engelse lessen en bovendien is Engels overal om ons heen.
Daarom koos ik dus voor Spaans of Frans. In het filmpje kunt u goed zien dat Nadine de Vijf van Westhoff op bekwame wijze hanteert. Ze spreekt zoveel mogelijk Frans en daagt haar leerlingen uit ook in het Frans te reageren. U begrijpt dat dit nog vrij moeizaam ging, al moet ik zeggen dat haar leerlingen op het terrein van de luistervaardigheid al aardig mee kunnen.
U vraagt zich misschien af, hoe ik naar haar les keek. Ik kijk met het model van de ZEVENSPRONG (zie afbeelding rechts). Al eerder heb ik een artikel geschreven, getiteld de ideale les. Ik verwijs u graag naar dit artikel. U ziet dat ik niet zoals collega Westhoff de insteek neem van de specifieke taaldidactiek, maar meer van de algemene didactiek.
Om te beginnen vind ik het belangrijk dat er “leerdoelen” zijn. Uit Canadees onderzoek blijkt dat lessen falen als er geen doelen zijn. Lessen zijn succesvol als er wel doelen zijn en zijn zeer succesvol als er evaluatie en reflectie plaats vindt op het leerproces. De leerdoelen werden door Nadine Mies nadrukkelijk met de leerlingen gecommuniceerd. Op een speelse manier liet zij de stappen 3 (instructie) en 4 (werken aan de taak) in elkaar overgaan. Sterk vond ik haar evaluatie en reflectie. De leerlingen voelden zich vertrouwd bij haar. Een prima les, vond ik.
De volgende keer zal deze serie eindigen met een interview van Corinne Nederlof met Prof. Westhoff en ondergetekende. In dit artikel zal het TENTATIEVE DIDACTISCHE MODEL worden gepresenteerd. Heel misschien volgt daarna nog een epiloog. Ik dank alle lezers voor hun ruime belangstelling en vooral voor hun commentaren.
Ik ben onder de indruk van de manier waarop Nadine refelcteert op de les. Het is waar wat Henk Witteman zegt. Er wordt tijdens het leerproces soms ge-evalueerd, maar zelden gereflecteerd. En toch is dat van groot belang. Dat bewijst ook het artikel van DE IDEALE LES. De docent van de Thorbecke S.G. toonde dit op geweldige wijze aan.
Vraag? Waarom geeft u twee routes aan voor de Zevensprong? Is het niet logischer eerst stap 3 te zetten en dan pas stap 4? Ik vind uw Zeven van Witteman wel handig als lesmodel. Ik denk dat ik deze in mijn eigen lessen ga toepassen.
Leuke les van Nadine. Zij combineert eigenlijk de vijf van Westhof met de zevensprong van Witteman. Eigenlijk zijn dit twee complementaire modellen.
Sheila Vanderbeek. Je vraagt me waarom ik twee routes vermeld in de Zevensprong. De klassieke route is de route die van stap 1 naar stap 7 loopt. Het is heel gemakkelijk stap 3 en 4 met elkaar te wisselen. Door eerst de taak uit te voeren word je als leerling geconfronteerd met datgene wat je nog niet weet. Een docent die voor deze afwijkende volgorde kiest, dwingt de leerlingen na te denken over het probleem en daagt hen uit zelf de oplossing te zoeken. Dit is spannender dan eerst uit te leggen hoe je het probleem moet oplossen cq hoe je de taak moet uitvoeren. Door de leerlingen uit te dagen zelf met de oplossing te komen, bevordert de docent de leeractiviteit. Als dit succesvol verloopt wordt de kennis ook beter opgeslagen.
Henk bedankt voor de aflevering VTV 14. Wederom zeer de moeite waard. Ik heb met veel plezier naar de les van Nadine gekeken. Wat me op valt is het gemak waarmee zij en haar leerlingen de les laten filmen. Een teken van vertrouwen in elkaar en in degene die filmt. Ik kijk uit naar de presentatie van het eindresultaat: Het Tentatieve Didactische Model. Vriendelijke groet, Francine hendriks
Een top juf!
Een school mag zich gelukkig prijzen met zulke docenten. Compliment Nadine (geldt wat mij betreft ook voor Ana, de docente Spaans uit het vorige artikel)
Heel anders dan in mijn tijd, maar wel goed doordacht. Leuk ook voor het Pius-college.
Ik vond Frans vroeger vreselijk. Maar zo had ik ook wel Frans willen hebben.
We kregen van Jenny het volgende bericht:
Graag zou ik en mijn studenten Vakdidactiek willen weten wanneer de gefilmde gesprek Witteman – Westhoff van 26 oktober op YouTube komt (met geluid, graag – want ‘Franse les met Nadine’ heeft geen audio meer), Of misschien is het elders te zien? Heel veel dank!
ONZE REACTIE:
We gaan proberen dit te herstellen. Het blijkt te gaan om het liedje Aux Champs Elysees dat de docente in de klas draaide als deel van de les. Het liedje was nb door de school aangeschaft.
Er kan pas a.s. maandag wat aan worden gedaan.
De interviews met Henk Witteman en Westhoff zijn in tweeën gesplitst. In het komende artikel kom Henk aan het woord als hij het model presenteert. Gerard Westhoff zal daarna reflecteren op dit model. Dat zal nog twee of drie weken duren.
Ik hoop je hiemee voldoende te hebben ingelicht.
Redactie. Wat jammer van dat filmpje. Dat komt toch nog wel in orde? Buma-Stemra misschein?
We hebben de les van Nadine eerst met geluid gezien en daarna zonder geluid. Als je geen geluid hoort, observeer je heel anders. Normaal ben je gewend al je zintuigen in te schakelen. Daardoor onderga je aan de ene kant meer, maar aan de andere kant hebben we gemerkt, dat je ook minder ziet. Je gaat namelijk meer letten op de lichaamstaal van de docente en die van haar leerlingen. Nadine straalt rust uit. Gevolg is dat de kinderen ook rustig zijn. Toch is ze nadrukkelijk aanwezig. Ze stuurt het leerproces zonder deze sturing nadrukkelijk op te leggen. Wij vinden dit een knap staaltje. Wij maken als studenten regelmatig lessen mee en vaak ondervinden we een nogal opgewonden situatie in de klas. Naar beide kanten toe. Van deze les straalt rust uit, met geluid en zonder geluid. Probeer eens te kijken zonder het tgeluid., Voor ons een eye-opener.
Helaas ontvang ik geen geluid bij de video van de les van Nadine. Een mededeling over auteursrecht geeft aan dat niet alle auteurs toestemming hebben gegeven. Ben zeer benieuwd naar de les in combinatie met de tekst van Henk Witteman. Hoe kan ik deze video wèl beluisteren?
Yvonne Kammeijer, docent Frans
y.kammeijer@hetnet.nl
Yvonne. Er wordt aan gewerkt. Wij proberen alsnog toestemming te krijgen. Lukt dat niet dan publiceren we opnieuw, maar dan, helaas, zonder het chanson.
Ik had al eerder gehoord van de Zevensprong, omdat ik het proefschrift van de heer Witteman heb gelezen. Hij begon toen iets anders. Stap 1 was: Schrijf het huiswerk op het bord. Leuk vond ik destijds de uitleg bij deze eerste stap: “Het dwingt leraren de les voor te bereiden en de leerlingen weten dat ze geen huiswerk meer hebben, als ze met deze taken klaar zijn. Het proefschrift ging dan ook over het ILS, het Interactieve Leergroepensysteem, waar leerlingen met verschillende leerstijlen in groepjes van vier samenwerken aan de taken. Ik werd er onlangs aan herinnerd toen ik stage liep op een school. Ik zat al in de klas, toen de lerares binnenkwam. Deze ging na haar binnenkomst eerst naar een leerling en vroeg haar of ze hier kwam voor Geschiedenis of Nederlands!! Het was duidelijk dat ze haar les niet had voorbereid. Ik moet zeggen dat ik dit vaker tegenkom. Men zou de Zevensprong verplicht moeten stellen, denk ik dan.
Redactie. Wanneer is het audioprobleem bij het filmpje verholpen? Dat moet toch kunnen?
Hallo Henk, Ik vond deze link: http://www.digidact.org vanochtend op het prikbord van de site van de beroepsvereniging voor docenten Nederlands als tweede taal http://www.bvnt2.org. Misschien voor jou en anderen ook interessant om te weten. Hartelijke groet, Francine Hendriks
Pieter de Graaf. Het audioprobleem blijkt niet te kunnen worden verholpen. We gaan nu een samenvatting maken van het oorspronkelijke filmpje en dat aan de lezers beschikbaar stellen, maar dan zonder “aux chanps elysees”
Beste Henk Witteman, Ik zit in mijn examenjaar vwo en ik moet ter afsluiting een zogemaamd profielwerkstuk maken. Ik doe dit over intelligentie. Ik weet niet of dit uw vakgebied is, maar door het lezen van uw bericht kreeg ik de indruk dat u mij wellicht meer zou kunnen vertellen over de link die er is tussen de vormgeving (inhoud, connecties tussen centra, dikte van de schedel, dikte van de cortex etc.) en de intelligentie van personen. Ik hoop dat u mij kunt helpen, MVG Anique ter Braake (aniqueterbraake
Anique. Binnenkort start ik op deze sit een serie over meervoudige intelligenties. Deze artikelen zullen je zeker interesseren. Ik begin nu alvast te reageren op een van je opmerkingen. De dikte van de schedel zou een aanwijzing kunnen zijn van intelligentie. Je dacht waarschijnlijk aan TALENKNOBBEL, WISKUNDEKNOBBEL. Ik citeer even uit een tekst van mijn hand:
Zo kwam In de 19e eeuw de leer van de frenologie op. De bedenker van deze leer was de Oostenrijkse neuro-anatomicus Franz Joseph Gall. Het viel hem op dat de studenten die nogal goed in taal waren allemaal wat uitpuilende ogen hadden. Zie daar, dacht Gall, het taalcentrum in de hersenen ligt precies achter de ogen. En omdat het taalcentrum bij deze studenten natuurlijk groter is, want ze zijn immers beter in taal, drukt dit gebied de ogen enigszins naar voren. Op deze manier ontstond de frenologie. Deze leer ging er dus van uit dat je aan de hand van knobbels op de schedel de plaats van hersenfuncties kon vaststellen. Een knobbel op de schedel zou gevormd worden door het onderliggende hersenweefsel.
Uit deze leer stammen de woorden “wiskundeknobbel”, of “talenknobbel”, immers, als je een knobbel op de wiskunde-plaats hebt zitten, zullen daar je hersenen wel groot moeten zijn, en ben je goed in wiskunde.
DIT IS DUS NIET WAAR. Er komen nog meer aanwijzingen.
Geweldig dat het geluid terug is bij het filmpje van de Franse les van Nadine. Dit geeft tochwel een speciale sfeer. Complimenten van een gepensioneerde leraar, Nadine. Ik zou zo weer voor de klas willen staan. Vergeet niet van deze tijd te genieten.
Fijn dat het geluid weer terug is. Nu konden we zien en horen hoe Nadine evalueerde en reflecteerde. Daar kunnen sommige universiteitsdocenten nog wat van leren. Wel hebben we een vraag voor dr. Witteman. Wat is eigenlijk het effect van evalueren en reflecteren op het leerproces?
Twee Leidse studenten. Door te evalueren en te reflefcteren bereik je dat je het geleerde heel bewust in een context plaats. Je ordent als het ware je kennisbestand. Daardoor wordt dit kennisbestand een volgende keer gemakkelijker ingezet.