In het vorige artikel hebben we ons geconcentreerd op het meisje van ongeveer elf jaar dat op het punt staat de overgang te maken naar de brugklas van het voortgezet onderwijs. In dit artikel gaan we nader in op de jongen van ongeveer dezelfde leeftijd die ook op het punt staat deze grote stap te maken.
Er is in de voorafgaande jaren heel wat gebeurd in het lichaam van de jongen. In de foetale fase heeft het hormoon testosteron onder invloed van het Y-chromosoom al gezorgd voor de vermannelijking van zijn hersenen. Tegelijkertijd heeft het MIS-hormoon (zie schema) meedogenloos alles wat vrouwelijk is verwijderd. Het hormoon MIS bevordert de hersencircuits voor onderzoekend gedrag bij jongens en mannen, onderdrukt circuits voor typisch vrouwelijk gedrag, vernietigt de vrouwelijke voortplantingsorganen en draagt bij tot de aanleg van de mannelijke voortplantingsorganen en hersencircuits.
Hersenontwikkeling
Rechtsboven vindt u hetzelfde soort schema als bij de ontwikkeling van de vrouwelijke hersenen uit het vorige artikel. Dit schema bestrijkt de hersenontwikkeling tijdens de foetale periode, de jongensjaren en de puberteit. Het is belangrijk dat we van deze ontwikkeling kennisnemen, omdat het ons inzicht verschaft in de verschillen die in de loop van de jaren optreden. Deze verschillen zullen blijvende gevolgen hebben voor de toekomst. De ontstane inzichten zullen ons helpen het gedrag van jongens in de periode van de pubertijd en ook nog daarna te begrijpen. Bovendien kunnen we met deze kennis ons voordeel doen in de klassenpraktijk van alledag. In de komende artikelen zullen we de beide schema’s verder aanvullen. Aan de hand van deze schema’s kunnen we de ontwikkeling van jongens en meisjes, de overeenkomsten en de verschillen, nader verklaren.
Ervaringsleren (embodied cognition)
Al eerder hebben we op onderwijswijsvanmorgen kennis gemaakt met het verschil tussen het denken via de linkerhersenhelft en de rechterhersenhelft. De linkerhersenhelft is gericht op taal en detail (analyse), terwijl de rechterhersenhelft globaler kijkt en gericht is op de grote lijn (synthese). We hebben in een vorige aflevering van deze serie al gezien dat de groei van de linkerhersenhelft bij jongens later klaar is dan bij meisjes. Deze vertraagde groei zorgt voor meer interne verbindingen in de recherhersenhelft (S. Bidulph, 2002). Dit deel van ons brein kan niet digitaal (met woorden), maar wel analoog (met gedrag) communiceren. Dit maakt volgens wetenschappers dat jongens weliswaar snel tot oplossingen van wiskundige vraagstukken komen en dat gemiddeld sneller kunnen dan meisjes, maar dat zij moeite hebben hierbij een verbale uitleg te geven. Als zij hun oplossingen moeten uitleggen gaan zij onhandig bewegen met hun lichaam en komen ze moeilijk uit hun woorden. Ze zijn als geoefende tennisspelers die de verklaring van de vaardigheid van hun spel niet onder woorden kunnen brengen, maar intuïtief en razendsnel reageren op de moeilijkste ballen. Wetenschappers noemen dit “embodied cognition”. Jongens zijn hier sterk in. Als zij het woord “rennen” horen of “duiken” dan worden hun hardloopneuronen of duikneuronen mentaal in gang gezet. Zij beleven en herleven deze handelingen steeds weer opnieuw en slaan ze als het ware op in hun lichaam (embodied cognition). Zij doen dit vanuit het ruimtelijk bewegingsgebied in de pariëtale cortex dat altijd op AAN staat, waar het bij meisjes meestal op UIT staat.
Het schema van de eerste fasen van de ontwikkeling van het mannenbrein is ontleend aan L. Brizendine, The Male Brain, 2010.
¹MIS – Müllerian inhibiting Substance. Dit hormoon verwijdert alles wat vrouwelijk is uit de mannelijke hersenen.
²Vasopressine – Hormoon voor dapperheid en monogamie, agressief beschermen en verdedigen van territorium, partner en kinderen.
Ik ben nieuwsgierig gemaakt door dat “embodied cognition`’. Uit ervaring week ik dat meisjes dat ook kunnen. Waarin verschillen jongens en meisjes op dit onderdeel? Heeft dit met hersenhelften te maken?
Margot – Wat ik begrijp is dat vrouwen meer uit de linkerhersenhelft denken dan mannen. Hier bevindt zich het domein van taal. Ze zijn dus taalgevoeliger dan mannen. Ze zullen eerst gebruik maken van taal omdat daar hun kracht zit. Bij vrouwen staat de de taalknop op AAN, waar die bij mannen op UIT staat. Kan dit kloppen?
http://www.nu.nl/lifestyle/2397352/jongens-puberen-tegenwoordig-jaar-eerder.html
Theo Wismans. Veel dank voor je links. Zij zullen door de lezers zeer op prijs worden gesteld. Ik nodig lezers uit op deze links te reageren.
Theo Wismans. Heel interessant. Met name interesseerde mij het artikel over de problemen die pubers ervaren bij het innemen van het perspectief van anderen. Ik herinner me uit mijn studietijd een proef over het egocentrisme van kinderen. Daarin keek een kind vanuit de voet van een lage heuvel naar een bal aan de andere kant van de heuvel. Natuurlijk kon het kind de bal niet zien. Er zat immers een heuvel tussen. Maar andere kinderen die het tafereeltje vanuit een hoger standpunt bekeken dachten allemaal dat het kind onder aan de heuvel de bal ook kon zien, net als zij zelf. Maar bij volwassen lukt dat ook niet altijd. Ik ken collega’s die het heel moeilijk vinden het perspectief van een kind in te nemen. En dat is eigenlijk veel problematischer. Bedankt voor de links. Theo.
De redactie ontving de volgende mail van een docent uit Rotterdam:
Geachte heer Witteman. Ik geef met veel genoegen les op een school in Rotterdam. Onderwijs boeit me al mijn hele leven. Ik zit echter met een probleem. Op onze school zitten naast van oorsprong Nederlandse kinderen ook veel jongeren uit andere culturen. Bij een aantal van deze jongeren is homoseksualiteit een groot probleem. Pubers die mij hebben verteld dat ze homo zijn, durven niet uit de “kast” te komen, omdat ze het ergste vrezen. Op school wordt het onderwerp vermeden. Kunt u ons advies geven?
Vr. groet (naam bekend)
Geachte redactie: het is wettelijk niet toegestaan te discrimineren op basis van sexuele geraardheid. Zie PERSBERICHT, Amsterdam, 19 mei 2009
Artikel 23 het artikel dat de gelijkberechtiging van openbare en bijzondere scholen regelt levert heftige discussies op. Ditmaal is een brief van minister Plasterk de aanleiding. Hij liet scholen weten niet te mogen discrimineren op grond van seksuele voorkeur. Dat gebeurt wel, openlijk en verborgen. Op basis van hun grondslag, schijnbaar gedekt door de Algemene Wet Gelijke Behandeling. Het Humanistisch Verbond strijdt al ruim 60 jaar voor homorechten en is verbijsterd over het onderscheid tussen homo-zijn en praktiserend homo-zijn. Liever geen praktiserend homo voor de klas. ‘Zeer schadelijk’, vindt Rein Zunderdorp van het Humanistisch Verbond, het mag nooit de bedoeling zijn kinderen te leren dat discriminatie van homo’s is toegestaan op basis van een religieuze grondslag.
Ik heb het boek van S. Biddulph gekocht (uit de lijst van geraadpleegde literatuur. Ik vind dit boek een “must” voor mannen en vaders. Ik vond enkele prima adviezen:
1. Leer je zoon respect te hebben voor vrouwen – en voor zichzelf;
2. Soms is bij ADHD-kinderen een vader de enige die ontbreekt;
3. Jongens houden van wilde spelletjes. Deze leren hun ook om tot zelfbeheersing te komen;
4. Deel de opvoeding van je kinderen met je partner. Vaak reageren zoons beter op hun vader, niet uit angst, maar uit respect.
5. Neem tijd om vader te zijn. Soms moet je daarvoor willen vechten.
Een vader. Inderdaad een verhelderend boek. Plezierig geschreven en nog steeds heel actueel. Succes ermee! Laat onze lezers delen in uw bevindingen.
Het schema bij deze tekst is erg lleerzaam. Zeker als je dit vergelijkt met het vrouwelijke schema. Hier zie je duidelijk waarom mannen en vrouwen verschillen. Deze kennis kan ons als docenten helpen in de lespraktijk. Ik probeer met deze kennis mijn leerlingen beter te begrijpen.
Jeroen. Ik vind die schema’s ook erg handig.
Veel vragen worden beantwoord in een boekje van het APS:Knaplastig. De winkelprijs van het boekje Knaplastig! Lesgeven aan pubers bedraagt € 14,95 en is te bestellen via: http://www.aps.nl/knaplastig. Meer dan de moeite waard door de heldere uiteenzetting en handige tips.
Veel vragen worden beantwoord in een boekje van het APS:Knaplastig. De winkelprijs van het boekje Knaplastig! Lesgeven aan pubers bedraagt € 14,95 en is te bestellen via: http://www.aps.nl/knaplastig. Meer dan de moeite waard door de heldere uiteenzetting en handige tips.