De Miljoenennota en Rijksbegroting voor 2026, gepresenteerd op Prinsjesdag 2025, schetsen een gemengd beeld voor het Nederlandse onderwijs. Waar de Troonrede het woord onderwijs nauwelijks noemde, maken de cijfers veel duidelijker wat er op ons afkomt. Er is opluchting over het afwenden van forse bezuinigingen, maar tegelijkertijd tekenen zich structurele financiële kraptes af – met name in het mbo.
Opluchting in het po en vo
De onderwijsbonden boekten enkele belangrijke overwinningen.
Dankzij een krachtige en eensgezinde stem vanuit de bonden zijn de scherpste randen van de bezuinigingsplannen afgehaald. Twee belangrijke overwinningen:
- De Onderwijskansenregeling blijft: De aangekondigde bezuiniging van €177 miljoen is definitief van de baan. Het geld om leerlingen met een achterstandspositie te ondersteunen, blijft behouden.
- Geen btw-verhoging of langstudeerboete: De btw-verhoging op schoolboeken is geschrapt en ook de eerder gevreesde langstudeerboete is na protesten van tafel.
De VO-raad is dan ook verheugd over de geschrapte bezuinigingen. Toch waarschuwen de bonden voor te veel optimisme. De Algemene Onderwijsbond (AOb) noemt het een “afscheidsbegroting” en stelt dat er “geen enkele reden is om achterover te leunen”. Ook de PO-Raad spreekt van een “sobere Prinsjesdag”. Voorzitter Freddy Weima vreest dat de begroting het onderwijs “een storm instuurt“.
Die zorgen zijn niet ongegrond. De totale OCW-begroting daalt tussen 2024 en 2029 met circa €4 miljard. Ongeveer de helft komt door bezuinigingen uit het Hoofdlijnenakkoord, de andere helft door dalende leerlingenaantallen. De opluchting van vandaag kan dus omslaan in de krapte van morgen.
Andere onderwijsmaatregelen uit de begroting
Naast het voorkomen van bezuinigingen kondigt het kabinet ook enkele investeringen en hervormingen aan:
- Verbeteren basisvaardigheden – voortzetting van het Masterplan, meer tijd voor leraren om vakkennis te vergroten en extra aandacht voor taal en rekenen.
- Aanpak lerarentekort – €272,4 miljoen voor het opleiden en behouden van leraren in tekortvakken en -regio’s, €54 miljoen voor zij-instromers en €5 miljoen voor leraren die meer uren willen werken.
- Nieuw curriculum – vanaf 2026 duidelijke kerndoelen, met €8,5 miljoen voor invoering.
- Steun krimpregio’s – in 2026 €56 miljoen voor mbo- en hbo-instellingen in regio’s met dalende leerlingaantallen.
Het mbo voelt de druk
Waar het funderend onderwijs de grootste klappen ontwijkt, voelt het middelbaar beroepsonderwijs zich ondergewaardeerd. De MBO Raad uit “ernstige zorgen” over de toekomst. Twee thema’s springen eruit:
- Financiële toegankelijkheid
Anders dan in po en vo wordt de btw-verhoging op boeken in het mbo niet volledig gecompenseerd. Dat betekent hogere kosten voor studenten en brengt de toegankelijkheid van opleidingen in gevaar. - Een pittige opdracht zonder extra middelen
Mbo-scholen moeten de basisvaardigheden van een steeds diversere groep studenten opkrikken, maar krijgen daar geen aanvullende middelen voor. De MBO Raad noemt dit een “pittige opdracht”, die grote druk legt op docenten en budgetten.
De situatie van het mbo illustreert de kern van de begroting: de verwachtingen van het onderwijs blijven hoog, maar structurele investeringen blijven achter.
Wat kun jij nu doen? 5 praktische tips
De Haagse plannen hebben uiteindelijk impact in de klas. Deze stappen helpen je om voorbereid te zijn:
- Breng je schoolbegroting in kaart – Met een OCW-budget dat structureel daalt, is het essentieel om de financiële vooruitzichten voor jouw school scherp te hebben. Waar liggen risico’s en waar kun je middelen slimmer inzetten?
- Bundel de krachten met andere scholen – De gezamenlijke lobby liet zien hoe sterk een collectief kan zijn. Zoek lokaal samenwerking, bijvoorbeeld met gezamenlijke studiedagen of het uitwisselen van best practices.
- Houd het gesprek gaande – Wees open naar je team. Erken onzekerheid, maar benadruk jullie gezamenlijke missie: goed onderwijs bieden.
- Focus op kwaliteit – Laat politieke en financiële zorgen niet de overhand krijgen. Blijf in teamoverleggen praten over wat het verschil maakt in de klas: didactiek, veiligheid en aandacht voor elke leerling.
- Laat je stem horen – Blijf actief via vakbond, sectorraad of andere netwerken. Een duidelijke boodschap uit het veld weegt mee in het debat over de toekomst van ons onderwijs.
Prinsjesdag 2025 biedt scholen op korte termijn lucht, maar de structurele uitdagingen verdwijnen niet. Terwijl het kabinet inzet op basisvaardigheden, curriculum en het tegengaan van tekorten, blijven structurele middelen achter. Voor onderwijsprofessionals is het zaak alert te blijven, samen te werken en de kwaliteit van onderwijs centraal te stellen – ondanks de financiële tegenwind.
