Scandinavische landen zijn in trek als het gaat om vernieuwende onderwijsconcepten. Het Zweedse Kunskapsskolan, vrij vertaald kennisschool, is daarvan het bekendste voorbeeld. De focus van het concept ligt op gepersonaliseerd leren, waarmee het goed past binnen het huidige onderwijs. Of toch niet?
In Nederland zijn er inmiddels vijftig scholen die gebruik maken van het Kunskapsskolan-concept, waarbij de talenten en ambities van leerlingen centraal staan. Gepersonaliseerd leren is binnen dit concept doorgevoerd tot het uiterste.
Filosofie Kunskapsskolan
Leerlingen werken voor ieder vak op hun eigen niveau. Dat kan voor het ene vak op havo- en het andere vak op vmbo-niveau zijn. Omdat leerlingen hierin zelf de regie hebben, leidt dit volgens Kunskapsskolan tot meer motivatie en behalen leerlingen een hoger niveau. Ook bepalen leerlingen zelf hun leerdoelen op basis van hun sterke en zwakke kanten. Er wordt van hen veel zelfstandigheid verwacht. Maar: de leraar wordt daarmee niet overbodig. Die treedt veelal op als coach.
Kennisschool in Nederland
De eerste vier Zweedse Kunskapsskolan-scholen openden in 2000 hun deuren. Kunskapsskolan heeft in Nederland geen eigen scholen, maar werkt samen met bestaande po-, vo- en mbo-scholen. Kunskapsskolan helpt die scholen met het invoeren van gepersonaliseerd leren op basis van de Kunskapsskolan-kernwaarden. Scholen zijn daarmee niet volledig Kunskapsskolan, zoals in Zweden waar de organisatie zelf scholen opricht, maar Kunskapsskolan-inspired. In deze NOS-reportage over Kunskapsskolan is de directeur van een middelbare school erg positief, mede doordat hij in Zweden heeft gezien dat deze manier van onderwijs werkt.
Kritische noten
Toch worden er ook kritische noten geplaatst. Onder andere door Het Blogcollectief Onderzoek Onderwijs. Volgens hen maakt het korte bestaan van Kunskapsskolan en het relatief kleine aantal leerlingen het bewijs voor het succes van dit concept wankel. Daarbij zeggen de statistieken wel dat Zweedse leerlingen van Kunskapsskolan het beter doen omdat de leerlingen hoger scoren dan het landelijk gemiddelde. Het landelijk gemiddelde in Zweden is daarentegen nog altijd lager dan dat van Nederland.
Daarnaast zijn er steeds meer professoren die twijfels plaatsen bij de onderwijsvernieuwing van de afgelopen twintig jaar, waarbij ook het Kunskapsskolan-concept hoort. Volgens hen is de verantwoordelijkheid voor het onderwijs doorgeslagen naar de lerenden in plaats van de leraren.
Kunskapsskolan in jouw klas
Je kunt als docent niet in je eentje Kunskapsskolan-les geven. Je werkt namelijk niet meer met verschillende lesmethodes per vak, maar met schoolbreed lesmateriaal van Kunskapsskolan. Dit materiaal is zo ontwikkeld dat leerlingen zelf hun leerroute kunnen uitstippelen en het aansluit bij de filosofie van Kunskapsskolan: de leerlingen hebben de regie.
Wil je toch een beetje Kunskapsskolan in je klas? Lessen duren bij Kunskapsskolan slechts twintig minuten. De overige tijd besteed je als docent aan de individuele begeleiding van leerlingen. De rol van de docent omvat dus vooral die van coach. Voer met het oog daarop wekelijks een persoonlijk coachingsgesprek met je leerlingen.
Vind jij dat de regie over het onderwijsproces door dergelijke onderwijsconcepten te veel bij de leerlingen komt te liggen? Of vind je dit juist een uiterst positieve wending? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
Wat klopt niet in deze zin? De overige tijd besteed je als docent aan de individuele begeleiding van leerlingen.
Wat klopt niet in deze zin? De overige tijd besteed je als docent aan de individuele begeleiding van leerlingen.
In tegenstelling tot de vrijheid-blijheid die Kunskapsskolan suggereert, is het een zeer dogmatisch onderwijsconcept. De regie wordt door een in eerste instantie sympathiek idee overgenomen. Waarom waarschuw ik voor Kunskapsskolan?
1 De docent wordt een systeemslaaf
Dogmatisme is de dood in de pot. De beste docent is die docent die lekker in zijn vel zit, mede dankzij de werkomgeving en omstandigheden op school. Er zullen vast docenten (en leerlingen) gebaat zijn bij Kunskapsskolan, maar voor docenten die daar niet op zitten te wachten, is het een crime als de schoolleiding dit oplegt.
2) Kwaliteit lesmateriaal
Bij de traditionele educatieve uitgeverijen wordt lesmateriaal ontwikkeld door zeer ervaren professionals, die elkaars ‘kopij’ bekritiseren en aanscherpen. Het materiaal van Kunskapsskolan is in veel gevallen ontwikkeld door studenten die nauwelijks leservaring hebben, vaak solistisch werken.
Een goede, zeer ervaren docent die het concept omarmt, zal prima functioneren binnen de strakke kaders van Kunskapsskolan. Maar die kan overal mee (of zonder) werken. Voor een fikse meerderheid van de docenten, dus ook de leerlingen, is Kunskapsskolan niet geschikt.
Ter aanvulling: ik ontwikkel al ruim twee decennia lesmateriaal voor een ‘traditionele’ uitgeverij. Daarnaast heb ik regelmatig vernieuwend proefmateriaal in opdracht ontwikkeld (modules nieuwe scheikunde) of een geheel nieuw vak ontwikkeld (de enige volledig geïntegreerde Mens en Natuur methode in Nederland). Vernieuwing garandeert geen vooruitgang, maar betekent soms achteruitgang. Dogma’s als Kunskapsskolan of iedere andere zeer strikte invulling van het onderwijs, betekenen altijd achteruitgang.
Op onze traditionele havo/vwo scholen worden leerlingen nauwelijks uitgedaagd en ervaren zij het onderwijs als saai. Hoe komt dit? 1. Docenten volgen slaafs een traditionele door professionals ontwikkelde lesmethode. 2. Leerlingen moeten elke 50 min verkassen naar een ander lokaal. Kunnen nooit eens lekker doorwerken want dan gaat de (fabrieks)bel weer.
Op onze traditionele havo/vwo scholen worden leerlingen nauwelijks uitgedaagd en ervaren zij het onderwijs als saai. Hoe komt dit? 1. Docenten volgen slaafs een traditionele door professionals ontwikkelde lesmethode. 2. Leerlingen moeten elke 50 min verkassen naar een ander lokaal. Kunnen nooit eens lekker doorwerken want dan gaat de (fabrieks)bel weer. Binnen Kunskapsskolan zijn meerdere gradaties mogelijk, bepaald door het docententeam. De leerlingen weten aan welke doelen zij werken en zijn een stuk gemotiveerder.
In tegenstelling tot de vrijheid-blijheid die Kunskapsskolan suggereert, is het een zeer dogmatisch onderwijsconcept. De regie wordt door een in eerste instantie sympathiek idee overgenomen. Waarom waarschuw ik voor Kunskapsskolan?
1 De docent wordt een systeemslaaf
Dogmatisme is de dood in de pot. De beste docent is die docent die lekker in zijn vel zit, mede dankzij de werkomgeving en omstandigheden op school. Er zullen vast docenten (en leerlingen) gebaat zijn bij Kunskapsskolan, maar voor docenten die daar niet op zitten te wachten, is het een crime als de schoolleiding dit oplegt.
2) Kwaliteit lesmateriaal
Bij de traditionele educatieve uitgeverijen wordt lesmateriaal ontwikkeld door zeer ervaren professionals, die elkaars ‘kopij’ bekritiseren en aanscherpen. Het materiaal van Kunskapsskolan is in veel gevallen ontwikkeld door studenten die nauwelijks leservaring hebben, vaak solistisch werken.
Een goede, zeer ervaren docent die het concept omarmt, zal prima functioneren binnen de strakke kaders van Kunskapsskolan. Maar die kan overal mee (of zonder) werken. Voor een fikse meerderheid van de docenten, dus ook de leerlingen, is Kunskapsskolan niet geschikt.
Ter aanvulling: ik ontwikkel al ruim twee decennia lesmateriaal voor een ‘traditionele’ uitgeverij. Daarnaast heb ik regelmatig vernieuwend proefmateriaal in opdracht ontwikkeld (modules nieuwe scheikunde) of een geheel nieuw vak ontwikkeld (de enige volledig geïntegreerde Mens en Natuur methode in Nederland). Vernieuwing garandeert geen vooruitgang, maar betekent soms achteruitgang. Dogma’s als Kunskapsskolan of iedere andere zeer strikte invulling van het onderwijs, betekenen altijd achteruitgang.
Om nog even mijn waarschuwing te onderstrepen, een artikel inzake dit soort onderwijs in Zweden:
“Post-Truth” Schooling and Marketized Education: Explaining the Decline in Sweden’s School Quality
Magnus Henrekson and Johan Wennström
August 9, 2018
Abstract: The Swedish school system suffers from profound problems with teacher
recruitment and retention, knowledge decline, and grade inflation. Absenteeism is high, and
psychiatric disorders have risen sharply among Swedish pupils in the last ten years. In this
pioneering analysis of the consequences of combining institutionalized social
constructivism with extensive marketization of education, we suggest that these problems
regarding school quality are to no small extent a result of the Swedish school system’s
unlikely combination of a postmodern view of truth and knowledge, the ensuing pedagogy
of child-centered discovery, and market principles. Our study adds to the findings from
previous attempts to study the effects of social-constructivist pedagogy in nonmarket
contexts and yields the implication that caution is necessary for countries, notably the U.S.,
that have a tradition of social-constructivist practices in their education systems and are
considering implementing or expanding market-based school reforms.
Om nog even mijn waarschuwing te onderstrepen, een artikel inzake dit soort onderwijs in Zweden:
“Post-Truth” Schooling and Marketized Education: Explaining the Decline in Sweden’s School Quality
Magnus Henrekson and Johan Wennström
August 9, 2018
Abstract: The Swedish school system suffers from profound problems with teacher
recruitment and retention, knowledge decline, and grade inflation. Absenteeism is high, and
psychiatric disorders have risen sharply among Swedish pupils in the last ten years. In this
pioneering analysis of the consequences of combining institutionalized social
constructivism with extensive marketization of education, we suggest that these problems
regarding school quality are to no small extent a result of the Swedish school system’s
unlikely combination of a postmodern view of truth and knowledge, the ensuing pedagogy
of child-centered discovery, and market principles. Our study adds to the findings from
previous attempts to study the effects of social-constructivist pedagogy in nonmarket
contexts and yields the implication that caution is necessary for countries, notably the U.S.,
that have a tradition of social-constructivist practices in their education systems and are
considering implementing or expanding market-based school reforms.
Ik kan me gewoon niet voorstellen dat in een zeer snel veranderende wereld, het onderwijs hetzelfde blijft. Ik werk 20 jaar in het onderwijs. Toen ik begon schreef ik nog met een krijtje op een bord, was er nauwelijks internet, deelde ik één computer met 15 collega’s en waren er geen mobieltjes. De vraag is niet of het onderwijs gaat veranderen, maar hoe het onderwijs gaat veranderen. Één ding staat naar mijn mening duidelijk vast: het gaat veranderen. De reden waarom, is niet omdat we het willen, maar omdat het kan. Toen we met z’n allen snel internet in onze woningen kregen, gingen we online shoppen en communiceren. Wilden we dat? Maakt niet uit! Het was mogelijk. Nu hebben we snel internet in de klaslokalen. Dat gaat hoe dan ook zorgen voor veranderingen. Winkels die zeiden: “Wij gaan niet online, wij houden vast aan wat we doen”, die bestaan niet meer.