Aan het eind van de reeks over leerstijlen gaan we in op regulatie van het leren. We zagen al dat de docent, de onderwijsvorm en het lesmateriaal sturing kunnen geven, maar dat de leerling dit ook zelf kan doen. De ideale leerling is de leerling die zijn leertaken zelf kan reguleren. Helaas behoort deze leerling tot een kleine minderheid. Docenten zullen daarom een groot deel van onze leerlingen extern moeten sturen met behulp van onze traditionele docententaken, met behulp van goed gestructureerd lesmateriaal of door een sterk sturende leeromgeving te creëren zoals dat gebeurt bij het probleemgestuurd onderwijs.
Stuurloosheid bij leerlingen is zeker geen uitzondering. Een stuurloze regulatiestijl komt op alle leeftijden en op alle niveaus voor. Jonge leerlingen beschikken vaak nog niet over het gereedschap om hun eigen leerprocessen aan te sturen of zelfs te laten sturen. Maar ook de hoogbegaafde chaoot die mislukt op school of op de universiteit omdat hij geen lijn weet te krijgen in zijn studie is een herkenbaar beeld.
Stuurloosheid is niet één enkel begrip. Uit onderzoek blijkt dat stuurloosheid meerdere onderliggende oorzaken kan hebben. Deze hangen samen met aspecten als onzekerheid, intrinsieke motivatie, zelfregulatie, memoriseren, geldingsdrang, serialisme en holisme. De laatste twee begrippen zijn bekend uit deze reeks over leerstijlen. Door te kijken naar deze factoren kunnen we het begrip stuurloosheid wat beter duiden. Zo blijkt dat leerlingen die hoog scoren op de factor ‘holisme’ de neiging hebben chaotisch en daarmee stuurloos te zijn. Iets ingewikkelder ligt het bij de factor ‘serialisme’: wanneer leerlingen zeer laag scoren op deze factor kan dit een aanwijzing zijn van enige mate van stuurloosheid. Maar ook wanneer zij extreem hoog scoren kan dit wijzen op stuurloosheid. We spreken dan van de leerpathologie van het “slaafs imiteren”.
Verder zal het geen verrasing zijn dat leerlingen die laag scoren op ‘zelfregulatie’ stuurloos zullen zijn. Maar er zijn ook relaties die minder voor de hand liggen, zoals de relatie met onzekerheid en motivatie. Bij motivatie is dan een vertekend beeld te zien: leerlingen die laag op motivatie scoren vinden mogelijk school niet leuk en voelen zich niet thuis bij hun medeleerlingen. Zij wenden zich af van het leren en maken daardoor een stuurloze indruk. Het advies is dan ook: geef stuurloze leerlingen sturing, zowel cognitief als vooral ook affectief. Het is belangrijk te onderkennen dat ook factoren als motivatie en onzekerheid met stuurloosheid kunnen samenhangen.
Als echte afsluiting van deze reeks over leerstijlen is in de bijlage de lijst met literatuurverwijzingen te vinden.
