Sinds het verschijnen van het rapport van de commissie Dijsselbloem wordt er veel gediscussieerd over de kwaliteit van het onderwijs. Waarom is er eigenlijk onderwijs? Waarom wordt er zoveel geld en tijd in geïnvesteerd? Duizenden jaren geleden was er geen of nauwelijks formeel onderwijs. Waarom niet? Omdat kinderen in die tijden hun cognitieve en sociale gereedschap eenvoudigweg leerden van het observeren van volwassenen. Zij leerden het functioneren als volwassene van geliefde en vertrouwde personen zoals hun ouders, grootouders en andere mensen van de stam. Daar hadden zij een jaar of twaalf voor nodig.
Interessant is dat dit nog steeds voorkomt. Zoals bij Indianenstammen aan de grens van Suriname en Brazilië. Mijn vrouw en ik hebben de afgelopen jaren met tussenpozen bij deze stam gewoond. Deze Indianen leven van de opbrengst van de jacht en van wat primitieve landbouw. De jongens trekken mee met hun vaders en leren wat mannen moesten kennen en kunnen. De meisjes blijven thuis bij hun moeders en grootmoeders en leren al die vaardigheden die belangrijk zijn voor meisjes. Natuurlijk is dit onvergelijkbaar met de Nederlandse situatie, maar wat ons opviel was dat de kinderen altijd gemotiveerd zijn om te leren: ze vinden het heerlijk om met de volwassenen van de eigen familie bezig te zijn en vaardigheden aan te leren.
Waarom leren wij niet meer op deze natuurlijke wijze? Ons probleem is dat onze maatschappij zo ingewikkeld is geworden dat wij voor alles wat een kind moet leren een aparte organisatie hebben bedacht: de school. We hebben zelfs de kinderjaren moeten verlengen van twaalf tot twintig jaar om genoeg tijd te hebben voor alles wat moet worden aangeleerd. We hebben de gewenste kennis en vaardigheden bijeengebracht in een curriculum en bieden deze aan onze kinderen aan op een moment dat ze deze nog niet nodig hebben. Voor hun eigen bestwil. En wat dat is wordt door anderen bepaald. Dit is het motivatieprobleem in een notendop.
Hoe ziet het onderwijs in de toekomst er dan uit? De maatschappij zal immers nog ingewikkelder worden. De kans is groot dat de technologie een uitkomst gaat brengen. We kunnen de echte wereld nabootsen, net zoals een piloot in een simulator leert vliegen. Dit zou wel eens positieve gevolgen voor de motivatie van leerlingen kunnen hebben: wat je zelf meemaakt, hoef je immers niet met extra inspanning te onthouden. Hopelijk gaan we dus weer terug naar de oude situatie, waarin leerlingen weer relevante kennis en vaardigheden leren.
Wat is uw mening over het onderwijs van de toekomst? Wat moeten kinderen over twintig of vijftig jaar leren? Laat het ons weten!
Zie ook de mooie publicatie van de OECD in het project ‘Schooling for Tomorrow: Thionk scenario’s – Rethink Education met een zestal scenario’s voor de toekomst van het onderwijs.
zie: http://www.oecd.org/dataoecd/52/49/36702582.pdf
en
http://www.oecd.org/document/42/0,2340,en_2649_201185_36507370_1_1_1_1,00.html
Reactie op OECD secenario’s van Jozef Kok: Onlangs las ik een boek van Daniel H. Pink, A Whole New Mind, (2005)ndat nogal mijn aandacht trok.
Pink vergelijkt de nieuwe “digitale”jeugd met die van vroeger. De nieuwe jeugd ontvangt via een grote diversiteit van media informatie van grote complexiteit. Zij zijn nog jong en reageren niet analytisch op de binnenkomende informatie. Zij schakelen hun rechter hersenhelft in. De kracht van de rechterhersenhelft ligt niet in analyse, maar in synthese. Zij ondergaan de chaos van de binnenkomende informatie en proberen hier patronen in te ontdekken. Ze zijn dus in staat snel problemen te doorgronden en roepen snel dat ze het wel weten. Dit alles tot wanhoop van de arme leraar voor de klas die nog het liefst een potlood en een krijtje hanteert. Een uitstekend voorbeeld van dit culturele conflict tussen de opvattingen van de gemiddelde leraar en die van de gemiddelde leerling vind je in de video van de week op deze site.Hier klagen leerlingen over de passieve wijze van kennisverwerking (overdracht), over boeken die ze moesten aanschaffen, maar die helemaal niet worden gebruikt. Over de eisen van schriftelijke taalbeheersing terwijl ze zelf gewend zijn honderden e-mails te versturen en uren lang te msn-en.
Toch zijn het de kwaliteiten van deze leerlingen die onze welvaart moeten redden.
Want volgens D.H. Pink zullen wij de slag om de linker hersenhelft verliezen van de opkomende markten:
In een eeuw vol overvloed is het niet genoeg een beroep te doen op functionaliteit (dus op de rationele LH).
In een volle markt moet een bedrijf, samenleving zich onderscheiden door “design”, inlevingsvermogen, speelsheid en andere “softe” vaardigheden (dus RH gericht).
WANT:In een wereld vol van licht worden nog miljarden kaarsen verkocht!
“Ons probleem is dat onze maatschappij zo ingewikkeld is geworden dat wij voor alles wat een kind moet leren een aparte organisatie hebben bedacht: de school.”
Probleem? Dat heet met een moeilijk woord ‘beschaving’. Dat kun je dus niet vergelijken met indianenstammen. Onzinnig stuk dus dit.
Technologie een kans? Eerder een bedreiging. Ik ken geen onderzoek dat de bijdrage van Internet en PC aan het onderwijs als positief waardeert. Kent u het? Dan wil ik het graag hebben.
U bent schijnbaar nogal op de hoogte van de werking van onze hersenen? Dan moet u weten dat kinderen tot 18 jaar niet of nauwelijks in staat zijn om te reflecteren. De hersenstructuren zijn nog niet ver genoeg ontwikkeld.
Onderwijs is niet alleen het leren van het vak. Het is vooral: opleiden tot burger, waarbij we ons de vraag moeten stellen: wat voor samenleving willen. Niet de samenleving is maatgevend voor het onderwijs, maar andersom: het onderwijs bepaalt de samenleving.
Wat mij zo vaak opvalt is dat je altijd aan de ene kant van die starre vasthouders hebt van oude gewoonten en methodes en aan de andere kant van die doordravende vernieuwers, waarbij alles “van vroeger” moet worden losgelaten! Naar mijn mening zijn beide invalshoeken totaal fout! Verruim je blik op het onderwijs eens door in ieder geval regelmatig in aanraking te komen met nieuwe gedachten en ideeën. Voeg in wat je goed en bruikbaar vindt en blijf jezelf hierin ontwikkelen (in het belang van je leerlingen.) Maar laat ook niet los wat uitstekend werkt en laat hierbij je hoofd niet op hol brengen door wie dan ook. Zelf ben ik talendocent en heb ik bijv. altijd alle vaardigheden belangrijk gevonden en ze ook in mijn lessen vastgehouden. Soms grijp ik terug op dingen die ik al jaren doe en die heel goed werken en soms ga ik over op iets nieuws en dan bekijk ik wat daarvan het resultaat is! Is het resultaat goed dan ga ik daar mee door. Belangrijk is de overtuiging dat iets werkt en je moet zorgen dat je plezier houdt in je werk, dat is heel erg belangrijk!!! Dat straal je ook uit. Dus niet altijd overal zo negatief over doen. Zoek ook bij jezelf je zwakke en sterke punten en handel daarnaar. Maar…vaak wordt voor het verwerpen van vernieuwingen als prachtig excuus gebruikt dat deze helemaal niet werken, om zelf maar helemaal niets extra’s te hoeven doen! Zo sudderen sommigen rustig 20 jaar door en de leerlingen vinden er echt totaal niets, maar dan ook niets aan! Natuurlijk wordt er door deze mensen nooit naar leerlingen geluisterd! Sommige vernieuwingen werken wel degelijk kan ik u melden! Maar je moet er ook voor open staan en iets aandurven!!! Bent u niet blij dat die auto van u ook gewoon doorontwikkeld is en daarom nu technisch gezien veel en veel beter is dan die eerste auto van u, jaren en jaren geleden??? Daarom wees altijd alert er kan best eens iets voor u bij zitten, waarvan u zegt: “Dat had ik jaren eerder moeten doen!! Onze leerlingen zijn tenslotte ook niet meer zoals ze vroeger waren….
P.S. ik ben 45 jaar, geef 22,5 jaar les in VMBO, Havo, VWO, maar voornamelijk in VMBO en HAVO. Ik volg jaarlijks een of meerdere nascholingen en als ik opnieuw een beroep zou moeten kiezen, dan koos ik absoluut en vol overtuiging weer voor het onderwijs, want ik vind het met alle goede ideeën van vroeger en nu nog steeds een prachtig beroep en ik wil er beslist niet in verzuren!
‘@ Jaap Kievit
Ik houd niet halsstarrig vast aan het verleden. Ik ben 25 jaar, sta nu twee jaar voor de klas. Ik word nu al gek van de werkdruk en het tempo. Ik ben echt niet te beroerd om wat extra te doen. Integendeel. Maar ik ben wel het onderwijs ingegaan omdat ik van mijn vak houd. Daarin wil ik een professional worden. Waarom vluchten toch zoveel hoogopgeleide docenten het onderwijs uit en kiezen er zo weinig hoogopgeleide mensen voor het onderwijs? Omdat dit soort vernieuwingsdrang vreselijk demotiverend wertk. Misschien voor u niet Ik doe nergens negatief over, maar ik zou wensen dat het onderwijsdebat naar een hoger niveau getild wordt. Onderwijs is geen auto of technologie. Het hoeft niet verkocht te worden, het moet kwaliteit hebben. Ik ben voor kwalitatief goed onderwijs, met een enthousiaste docent die kennis OVERdraagt.
Blijf dat vooral doen, je kennis overdragen! Ik ben met je eens dat een enthousiaste, vakbekwame docent ongelofelijk waardevol is voor de leerlingen en voor het onderwijs als geheel. Ik ben ook met je eens dat de vernieuwingsdrang, en dan zeker de excessen daarbinnen, dit wel eens impliciet ontkennen. Maar er is niets mis met het open houden van je ogen, en de wijze waarop je je onderwijs inricht, te verrijken met nieuwe ideeën, nieuwe didactische vormen en wat al niet meer. Vernieuwing hoeft niet het tegenovergestelde te zijn van de kennisoverdragende docent, integendeel! Jij werkt pas kort in het onderwijs; jij moet volgens mij (dus) nog de flexibiliteit hebben die je bij veel oudgedienden niet meer ziet. Laat je niet gek maken door fanatici, en ga gewoon verder met het doorontwikkelen van je onderwijsstijl. Behoud de dingen die jij als goed ervaart, maar ga niet NU AL zo verstarren dat je iedere vorm van vernieuwing als een demotivering ervaart. Je maakt het er jezelf zo moeilijk mee. ‘t Is maar een tip hoor. 😉
Dwaasheid om nu te bedenken wat kinderen over 20 of zwlfs 50 jaar moeten leren ! Het woord computer zei 50 jaar geleden niemand iets. Wie 20 jaar geleden voorspelde dat internet een grote toekomst tegemoet ging, werd voor gek verklaard.
Wat een arrogantie te menen dat je toekomstige ontwikkelingen kunt voorspellen ! Alles wat futurologen doen, is bestaande trends doortrekken. Niemand is in staat gefundeerd nieuwe ontwikkelingen te voorspellen.
Dat steeds maar afgeven op zogenaamde uitgebluste docenten moet maar eens ophouden vind ik. Juist die zogenaamde uitgebluste docenten geven met alle plezier al tientalle jaren les, ondanks alle zogenaamde onderwijsvernieuwingen.
Ze houden van hun vak en leerlingen hebben dat prima in de gaten.
Onderwijs over 20 of 50 jaar zal ook alles te maken hebben met de vakbekwaamheid van degene die doceert.
Ben het met Frans Verlinden eens.
Ik had nooit kunnen vermoeden dat ik voor mijn leerlingen een site zou ontwikkelen waar ze kennis konden opdoen over de historie.
Ja zelfs nieuw onderwijsmateriaal zou ontwikkelen. De site bestaat 3 jaar en is een groot succes.
Ik wil er maar mee zeggen dat je niet 20 of 50 jaar vooruit kunt kijken.
Maar ik ben wel een oude docent en dat kan dus eigenlijk helemaal niet, toch?
De toekomst van het onderwijs….
Geef de docent de ruimte om zijn vakkennis over te dragen aan zijn leerlingen. Zorg dat de toekomstige docent academicus is. Geef die docent een fatsoenlijk salaris en arbeidsomstandigheden die recht doen aan zijn vakbekwaamheid.
Dan kunnen we met vertrouwen de toekomst tegemoet zien.
Even het rapport van de commissie er bij genomen.
En wat staat er op pagina 103:
‘De commissie constateert dat soms bepaalde didactieken met een impliciete dwang worden opgelegd aan leraren’
Zonder voldoende draagvlak werd Taak Gestuurd Onderwijs dwingend opgelegd. Want de toekomst kon alleen maar goed zijn voor onze leerlingen als een geheel nieuwe vorm van didactiek zou worden ingevoerd. Elke opbouwende kritiek werd genadeloos neergesabeld.
Hilarisch werd de uitspraak van de schoolleider: ‘Voortaan gaan we allemaal op dezelfde manier lesgeven’.
Klassikaal mocht niet meer. Leerlingen moesten voortaan in groepjes in het lokaal plaatnemen. Er werd gecontroleerd of iemand soms toch in busvorm les gaf. Zo ja, dan werd ingegrepen. ( in het rapport staat daar ook een voorbeeld van).
Het schoolgebouw moest worden aangepast aan de nieuwe onderwijsvorm.
Inmiddels zijn we zo’n 7 jaar verder en heeft het handenvol geld gekost.
De moraal van het verhaal: Zorg altijd voor een breed draagvlak bij veranderingen die je in je school wil doorvoeren. daar hebben leerlingen, ouders en leraren baat bij.
‘@ RMdenHaan
Bedankt voor je goedbedoelde advies. Ik zal het ter harte nemen. Ik heb overigens heel veel plezier in mijn werk. Dat haal ik uit het lesgeven. Ik zie mij dit vak dan ook nog lang doen (ja, zelfs mijn hele werkzame leven). Ik ben het echter niet eens met je opmerking dat jonge docenten flexibeler zouden moeten zijn dan oudgedienden. Ook zij hebben verantwoordelijkheid om de kwaliteit te waarborgen. Als dat betekend: dwarsliggen bij vernieuwingen, dan zij dat zo. Er is al genoeg vernieuwd. Ik zeg: nu pas op de plaats. De misstanden terugdraaien. Docenten goed betalen (inderdaad Socrates). Dan wordt ons onderwijssysteem pas weer iets om vrolijk van te worden.
Wat een onnadenkende redenering. De indianenstammen in Brazilie leren op manier A, daar zijn de kinderen gemotiveerd, in NL zijn kinderen niet gemotiveerd, dus moeten we terug naar dat primitieve model. Gooi er een computersausje over en het lijkt nog modern ook. Elke inhoudelijk analyse ontbreekt. Het zijn de verkeerde oppervlakkige vergelijkingen die bij enig nadenken direct door de mand vallen, maar het helaas bij managers soms goed doen.
Categorie:
Ik pas in mijn jas, mijn jas past in mijn tas, dus ik pas in mijn tas.
Wordt het niet eens tijd dat Malmberg innovatieve computertechnieken naar de indianen in de Amazone brengt? Want wat een ouderwetse manier van onderwijs hebben die indianen, zeg! Dat is nog van voor de jaren ’50.
Het gaat mij een beetje tever om kinderen van primitieve surinaamse indianen, en datgene wat ze moeten leren te vergelijken met kinderen in onze maatschappij.
Dat heeft ook betrekking op de motivatie van de indianen kinderen. Hebben ze een keus ? mogen ze ook iets anders gaan doen ? is er iets anders te doen ?
Bovendien schat ik in dat deze kinderen al heel jong in de gaten hebben dat als ze niet leren jagen of koken later niets te eten hebben.
Kinderen in onze maatschappij krijgen (bijna) alles wat ze willen, zonder daar erg veel moeite voor te hoeven doen.
Met je blote handen (of een pijl en boog) een kip vangen is nog heel iets anders dan een foutloze brief schrijven.
Of leren ze dat ook van hun vader als ze in de jungle op jacht zijn.
Schandalig dat een uitgeverij als Malmberg de naam verbindt aan een waardeloze site als deze. Malmberg, trek je terug uit deze onzin! Geef gewoon goede schoolboeken uit en houd je verre van deze oplichters.
Als hoofdredacteur heb ik enkele reacties bij dit artikel verwijderd, omdat deze persoonlijk op de schrijver van het artikel zijn gericht. Ik wil benadrukken dat deze blog bedoeld is voor inhoudelijke discussie. Alle reacties – positief of negatief – zijn daarbij meer dan welkom. We trekken echter een grens bij reacties waarin de discussie niet langer gaat over de inhoud van het artikel, maar op de persoon gericht is. Deze reacties zullen worden verwijderd.
Tino Brouwer en Gerard Verhoef
Ik begrijp je opmerkingen over de indianenkinderen. Maar deze is minder vergezocht dan ze lijkt. Toen ik deze kinderen bezig zag en constateerde hoe gemotiveerd ze leerden, ging er een licht bij me op. Ze zijn gemotiveerd omdat ze dingen leren waarvan ze het nut direct in hun omgeving kunnen zien. Ze leren in de actualiteit. Hoe anders is dat bij onze leerlingen. Ik geef een eenvoudig voorbeeld. Twee vriendinnen van 15 jaar krijgen een proefwerk Duits. Janine gaat met tegenzin werken aan haar toets. Ze doet dit omdat ze vervelende consequenties verwacht als ze niet leert (onvoldoende, boze ouders). Femke daarentegen leert met plezier. Waarom? Omdat ze sedert kort een Duits vriendje heeft. Ze leert voor een onmiddellijk nut. Ik hoop niet dat ik nu allerlei smalende reacties krijg op dit voorbeeld. Om te leren kun je ook nog vele andere motieven hebben (een goed cijfer, een leuke docent, een fijne klas, de behoefte om te laten zien dat je slim bent etc.) Maar deze motieven zijn erg divers en moeilijk stuurbaar voor een docent). Omdat mensen en dus ook kinderen denken op korte termijn (daarom uitstel-gedrag) moeten we een leeromgeving proberen te creëren die aan deze menselijke behoefte recht doet. Ik nodig iedereen uit met ideeën te komen.
R. de Haan en Socrates
Ik ben het helemaal met jullie eens waar jullie zeggen dat de misstanden vanuit het politieke beleid van de laatste jaren moeten worden teruggedraaid. Uit mijn hart gegrepen is de opmerking van Socrates die vindt dat docenten weer naar een zo hoog (liefst academisch) niveau zouden moeten gaan met een betaling die daarmee in overeenstemming is. Leraren zullen dan weer trots zijn om leraar te zijn. En dat zegt een oude rot die zulke tijden nog heeft meegemaakt (ruim voor de HOS). EN: ZORG BIJ VERNIEUWINGEN VOOR EEN BREED DRAAGVLAK! Helemaal mee eens. De collectieve intellectuele kracht van docenten is groot!
‘@ Henk Witteman.
Natuurlijk leren mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn gemakkelijker dan als dat niet zo is. Maar dat betekent niet dat je overal een intrinsieke motivatie nodig hebt. Kinderen kunnen ook leren smorgens en savonds hun tanden te poetsen, gewoon door dat vanaf jong te laten doen. Kinderen kunnen leren te leren, gewoon om ze dat vanaf jong te laten doen. Ik was nooit intrinsiek gemotiveerd om de tafels van vermenigvuldiging te leren, had er geen direct nut van, maar moest het simpelweg leren, zonder gezeik, stampen. En samen met mij nog 32 kinderen in die klas. En allemaal leerden ze het zonder problemen en zonder motivatie.
Leren is geen gladde weg van “Duitse vriendjes” die boven komen bij alles wat je moet leren. Hopen dat ze ook een Frans vriendje krijgt. Of misschien moeten we een MSN-bot schrijven die zich als Francois voordoet en jonge meisjes versiert tbv het onderwijs. Laten we de weg kronkelen voor motivatie ajb verlaten. Het is net een verslaving. Kinderen doen straks helemaal niks meer zonder een motivatiepakket. Crisis, straks vinden ze seks ook nog te vermoeiend en moeten we dat gaan motiveren.
Leren is soms strontvervelend, maar het moet. Net als werken. Vaak fijn, altijd iets om trots op te zijn, maar niet altijd leuk, niet altijd vanuit een motivatie.
Laten we geen inefficiente methoden gaan gebruiken om een motivatie te implementeren. Kies dus voor een vakgebonden aanpak, die geeft de juiste efficiente structuur die nodig is om snel en doeltrefend te leren. Dat in zichzelf is motivatieverhogend.
Tenslotte: pedagogisch vind ik het kwalijk als kinderen alleen maar met motivatie dingen moeten doen. Helaas, zo is de wereld niet en daar kunnen we ze maar beter ook op voorbereiden.
Geef ouders de optie om zelf de kinderen thuis te scholen. Doe ik al acht jaar en de resultaten zijn te zien.
Jenneke