Wist je dat Finse scholieren behoren tot de best opgeleide ter wereld? En dat terwijl ze tot hun vijftiende met alle niveaus door elkaar in één klas zitten. Deze succesvolle onderwijshervorming noemen de Finnen peruskoulu. Dit basisonderwijssysteem respecteert de individuele verschillen. Maar hoe pakken zij dat aan? En wat kunnen wij daarvan leren?
Kleinere klassen én meer leraren
In Finland zitten gemiddeld 19 kinderen in een klas. Scholieren krijgen hierdoor meer persoonlijke aandacht. Ook heeft Finland zoveel leraren dat kleine klassen geen probleem zijn. Daarnaast hebben onderwijzers in Finland een hoge status, net als artsen en advocaten. Je hebt een universitair masterdiploma nodig om voor de klas te staan. Bovendien ontvangen de leraren een goed salaris.
Inclusiviteit
Scholen en leerkrachten krijgen in Finland veel vrijheid en mogen zelf bepalen hoe ze het onderwijs vormgeven. Maar niet elke leerling heeft hetzelfde niveau. Hoe zorgen deze docenten ervoor dat iedereen in de klas kan meekomen? Pasi Sahlberg, hoogleraar onderwijsbeleid aan het Gonski Instituut voor Educatie, zegt in Parool dat leraren moeten begrijpen dat alle kinderen zowat alles kunnen leren, alleen niet allemaal in hetzelfde tempo of met behulp van dezelfde leerstof.
Groei en inzet
In Finland zijn gestandaardiseerde toetsen, zoals de Cito-toets, daarom afgeschaft. Docenten kijken naar het gemiddelde cijfer van alle schooljaren. Maar ook groei en inzet zijn belangrijk. Heeft een leerling bijvoorbeeld een zwaar jaar gehad? Dan proberen docenten voorafgaande jaren wat zwaarder te laten wegen. Met het eindcijfer kunnen leerlingen zich aanmelden bij het voortgezet onderwijs.
Vroege keuze leidt tot ongelijke onderwijskansen
In Nederland bepalen leerkrachten al veel eerder op welk niveau een leerling zit. En die aanpak leidt volgens de Onderwijsraad tot ongelijke onderwijskansen. Volgens de voorzitter van de Onderwijsraad, Edith Hooge, moet het onderwijsstelsel in Nederland daarom veranderen. Door het onderwijs meer te personaliseren, moeten er meer gelijke kansen komen.
Sociale ontwikkeling
Verschillende niveaus in dezelfde klas zou goed zijn voor de sociale ontwikkeling van kinderen. Onderwijs heeft ook als taak om leerlingen tot goede burgers te maken. En daarbij hoort dat je leert met verschillende soorten mensen samen te leven. Dat zegt Marli Huijer, hoogleraar publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit, in een interview met Trouw. ‘In de huidige tijd, waarin de kloof tussen mensen met een hoge en lage sociaal-economische status groeit, is het des te belangrijker dat het onderwijs de kansenongelijkheid kleiner maakt. Het ideaal achter de brede brugklas juich ik dus zeker toe.’
Voordelen van alle niveaus in dezelfde klas
Dat het systeem in Finland zijn vruchten afwerpt, is duidelijk. Het samenvoegen van alle niveaus en het verkleinen van de klassen heeft een positief effect gehad op het onderwijs. In Nederland zou dit systeem ook voordelen kunnen hebben, zoals:
- een positief effect op de prestaties van leerlingen;
- een betere overgang van basis- naar middelbare school;
- meer kansengelijkheid;
- vroegselectie tegengaan. Leerlingen moeten te vroeg een te smalle leerweg inslaan en het is moeilijk om later nog te wisselen van onderwijsniveau.
Nadelen
Maar er zijn ook nadelen aan het Finse systeem.
- Zo hebben kinderen met een hoog niveau genoeg uitdaging nodig. Het is de taak van de docent om dat te realiseren.
- Bij sommige kinderen kan juist onzekerheid ontstaan door de verschillende niveaus in de klas.
- Om dit systeem succesvol te maken in Nederland, zijn er meer leraren en kleinere klassen nodig. Met het huidige lerarentekort is dat moeilijk te realiseren.
Wil je meer lezen:
Wat denk jij? Verbetert het onderwijs als scholieren van alle niveaus in dezelfde klas zitten? Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
Ik ben absoluut vóór verandering in heel het onderwijs in Nederland. En men moet niet bang zijn voor veranderingen. En leren van hoe het in andere landen gaat. In het VO zou het nu al heel mooi zijn wanneer leerlingen per vak op hun niveau kunnen werken. Nu werk je voor alle vakken op 1 niveau, terwijl er genoeg leerlingen zijn die bijv wiskunde op Havo niveau aan kunnen en talen op Mavo niveau. Ze moeten uitgedaagd worden. Maar vooral ook op sociaal vlak kunnen groeien en genieten. Top dat Finland niet aan Cito of IEP oid doet. Mag hier ook afgeschaft worden. En een klas van 19 lln met verschillende niveaus (per vak) is beter in je eentje te bemannen dan een klas van 30. Niet in groep 8 al vast zitten aan een niveau zou mooi zijn. Ik heb kinderen met een kader/ mavo niveau van school zien gaan en nu aan de universiteit zijn afgestudeerd. Kan nog wel even doorgaan. ? Leuk om met elkaar daarover in gesprek te gaan.
Ja natuurlijk! Er is geen leraar die dit niet wil en kan. Wanneer er npo gelden komen, begrijp ik heel goed dat veel leraren dat graag zien omgezet in klassenverkleining OPDAT zij vervolgens meer aandacht kunnen geven aan de leerlingen in die klas. Wanneer je dat combineert met een uitgangspunt van hoge verwachtingen naar leerlingen uiten, draagt dit onmiskenbaar bij aan het versterken van kansengelijkheid.
Ik ben voor heterogene klassen, en latere selectie, maar eigenlijk zou ik willen pleiten voor een systeem waarin lln het maximale uit zichzelf kunnen halen zonder dat er überhaupt selectie plaats vindt. Totdat ze bij een vervolgopleiding terecht komen, wellicht. Een drie-jarige brugklas instellen vanuit de huidige situatie zal, naar ik denk, op heel veel plekken niet lekker uitpakken, want: we (leraren, ouders) zijn het ‘hokjesdenken’ niet zomaar kwijt; klassen zijn veelal te groot en er is op veel plekken te weinig personeel. Er is dus meer nodig dan simpelweg het selectiemoment opschuiven.
Om te beginnen zouden we onszelf kunnen afvragen: wat wordt, naast het personeelstekort, een tweede (derde, vierde?) investering vòòrdat we in het VO een drie-jarige, heterogene brugperiode invoeren? Een systeem waarbij leerlingen elk vak op een ander (eigen) niveau kunnen volgen? Docenten die beter kunnen differentiëren dan dat nu vaak het geval is? Stevig inzetten op de kernvakken? Formatief handelen? Eindexamen op willekeurige niveaus per vak? Toelatingstoets voor MBO, HBO en WO?
We zullen er in elk geval samen voor moeten waken dat we niet in oude valkuilen stappen, zoals de one-size-fits—all test (kennen jullie ‘m nog?) waar de leerling 3 cijfers voor krijgt: één op mavo-, één op havo- en één op vwo-niveau. En dat we dan in de tweede tijdens een voortgangsgesprek zeggen: je zit mooi op de mavo-lijn. En dat de lln in de derde àlle vakken, lekker overzichtelijk, op mavo-niveau doet. Dat zou ik zonde vinden. Ik denk dat velen van ons de noodzaak van een hervorming wel inzien (maar misschien heb ik dat mis?), maar als we dat doen, moeten we het wèl goed doen!
In Turkije is het precies hetzelfde… daar heb je totaal geen niveau klassen. Je zit echt tot je middelbareschooltijd met verschillende kinderen… ben je klaar met en heb he je diploma behaald dan ga j e je voorbereiden op de universiteit. En dat is ook behoorlijk pittig…. je moet wel 2x examen afleggen en aangeven welke richting je wilt en welke universiteit in welke stad. Heb je hoge punten behaald dan ben je door.