Het lijkt wel een film: een lavastroom van wel 1.000 graden Celsius stroomt al wekenlang over het Spaanse eiland La Palma en vernietigt alles op zijn weg. Bomen, huizen en andere gebouwen vliegen in brand of raken bedolven onder een metersdikke laag gloeiend gesteente. De stroom is zo traag, dat iedereen nog op tijd een veilig heenkomen kon zoeken. Er vielen daardoor nog geen slachtoffers, maar tussen de 5.000 en 10.000 mensen moesten vluchten voor de lava, rook en giftige gassen.
Duizenden aardbevingen
De Cumbre Vieja (oude top) is een gebied met ongeveer 120 vulkanen die tegen elkaar aan liggen. Op 11 september begon de aarde hier te trillen. Er volgden ruim 22.000 kleine en grotere aardbevingen. De grootste hadden een kracht van 3,5 op de schaal van Richter. De aardbevingen waren een duidelijke waarschuwing dat de vulkaan elk moment kon uitbarsten. Maar niemand kon voorspellen hoe groot de uitbarsting zou zijn. Enkele tientallen mensen werden geëvacueerd.
Het begin van de uitbarsting
Op 19 september begon de uitbarsting. Uit minstens 5 spleten op hellingen van de Cumbre Vieja spoten lava-fonteinen. De lava werd de lucht in geblazen en viel daarna weer terug op de helling. Een dikke lavastroom van zo’n duizend graden Celsius stroomde naar beneden richting het westen en vernietigde alles op zijn pad. Bomen en veel gebouwen vlogen in brand toen de lava ermee in contact kwam. De lavastroom was gemiddeld zo’n 6 meter dik en stroomde over alles heen wat niet verbrand was. Als de lava afkoelt, liggen de overblijfselen van gebouwen dus onder een metersdikke laag vulkanisch gesteente.
Dorp na dorp
Ten westen van de vulkaan ligt de gemeente Los Llanos de Aridane: een dichtbevolkt gebied met dorpjes die aan elkaar zijn gegroeid. Op 20 september bereikte de lavastroom de rand van El Paraíso, één deze dorpjes. De snelheid van de stroom verschilde van één tot enkele honderden meters per uur. Voor een lavastroom is dat behoorlijk snel, maar het is ook zo langzaam dat iedereen op tijd kon vluchten. De meeste gebouwen en landbouwgrond in het dorp gingen verloren. Een dag later kwam de lavastroom al aan bij het volgende dorp: Todoque.
Nieuw land
Zo ging het door tot de gloeiende lava op 28 september bij Playa Nueva de koele zee in zee stroomde. Dat zorgde voor enorme wolken met stoom en giftige gassen. Nog meer mensen moesten vluchten. De lava die in de zee afkoelt en stolt vormt nieuw land: een zogenaamd lava-platform. La Palma wordt dus een beetje groter. Het duurt jaren voordat het nieuwe land zo ver afgekoeld is dat je het ergens voor kunt gebruiken.
Stenen zo groot als gebouwen
Begin oktober stortte steeds grotere delen van de vulkaan in. Een groot deel van de rand begaf het op 9 oktober. Dat betekent niet dat de vulkaan dan rustiger wordt. Integendeel: het gesteente dat in de vulkaan stort, wordt er net zo hard weer uitgeschoten. Op 9 oktober kwamen er stenen zo groot als gebouwen uit de lucht vallen. De lavastroom nam ondertussen niet af.
Bronnen:
Bron 1 livestream vulkaanuitbarsting La Palma.
Bron 2 interview met vulkanoloog.
Bron 3 deel van de vulkaan stort in.
Bron 4 Interactieve kaart: de lavastroom
Werkblad ACTUALITEIT Lava op La Palma
Antwoordblad ACTUALITEIT Lava op La Palma
