In het vreemdetalenonderwijs is het zeer effectief om de doeltaal als voertaal te gebruiken in de les. Geef je Frans, dan spreek je zo veel mogelijk die taal in de les. Maar in de praktijk gebeurt dat lang niet altijd. Hoe pak je dit het beste aan?
De methode heet het doeltaal-voertaalprincipe, in de les wordt dan voornamelijk de doeltaal gesproken, door docent en leerlingen. Maar uit cijfers blijkt dat docenten de voertaal soms ronduit weinig spreken. Zo legde het Duitsland Instituut in 2022 docenten de vraag voor hoe veel Duits zij spraken in de les. In de onderbouw geeft een grote meerderheid (79 procent) van de docenten aan dat ze minder dan de helft van de tijd de doeltaal spreken. Bij 33 procent gaat het zelfs om minder dan een kwart van de tijd. In de bovenbouw lukt het 50 procent om meer dan de helft van de les in de doeltaal te spreken.
Als reden zegt 47 procent van de docenten dat dit komt omdat de leerlingen de taal niet begrijpen en een te kleine woordenschat hebben. Ook motivatie (23 procent) en zelfverzekerdheid van leerlingen (16 procent) worden als reden genoemd.
Verloren leermomenten
Het gebruiken van de doeltaal heeft vooral nut als het gebruikt wordt als voer- en instructietaal, aldus Gerard Westhoff, emeritus hoogleraar didactiek van de moderne talen. Elk woord Nederlands is een verloren leermoment, zegt hij in Didactief. Gebruik je de doeltaal, dan leer je leerlingen een authentieker taalgebruik, een beter grammaticagebruik en krijgen ze een grotere woordenschat.
Westhoff vindt het ouderwetse taalonderwijs weinig effectief, met woordjes stampen en grammaticale oefeningen. Je wilt communiceren, dus het moet meer gaan over spreekvaardigheid, zegt hij. Dat blijkt ook uit het onderzoek van taalkundige Audrey Rousse – Malpat (4) aan Rijksuniversiteit Groningen. Zij zegt dat impliciet taalonderwijs, waarin er in de les geen of zo min mogelijk uitleg over grammatica wordt gegeven, maar zoveel mogelijk in de doeltaal gesproken wordt, effectiever is. Hiermee komen leerlingen na hun eindexamen van school met de kennis en kunde om in het betreffende land daadwerkelijk een gesprek te kunnen voeren.
De conclusie in het onderzoek van Rousse – Malpat was de grote hoeveelheid doeltaal in de klas, in combinatie met de hoeveelheid tijd die aan herhaling, imitatie en productieve vaardigheden werd besteed, effectiever is dan het oefenen van grammaticale regels.
Doeltaal als leermiddel
Om succesvol te zijn, moet deze methode wel op de juiste manier aangepakt worden, aldus Sebastiaan Dönszelmann, vakdidacticus moderne vreemde talen en docent Algemene Didactiek bij de VU Lerarenopleiding. In zijn promotieonderzoek genaamd ‘Doeltaal-Leertaal’ schrijft hij onder meer over de uitdagingen die de methode biedt. Zo moet de doeltaal tijdens de les ingezet worden als leermiddel. Anders is er het risico dat de leerlingen de taal lijken te begrijpen, maar onvoldoende meedoen en weinig progressie boeken. Ze leren dan niets nieuws, aldus Dönszelmann.
Om de doeltaal als voertaal in te zetten, is het van belang om het evenwicht te bewaken tussen uitdaging en begrip. De leerlingen worden uitgedaagd om actief te luisteren en met de taal bezig te zijn, zonder dat dit ten koste gaat van het begrip ervan, zegt de vakdidacticus. Houd dus in gedachten dat je methode niet te veel gericht is op communicatie en elkaar begrijpen. Een groter leerrendement is te realiseren door het doeltaalgebruik te didactiseren, aldus Dönszelmann. Zet het dus intensief in als leermiddel.
Om leerlingen in de klas de doeltaal te laten spreken, moeten zij zich ook wel veilig genoeg voelen om dit te doen. Zijn leerlingen terughoudend in het spreken van een vreemde taal, maak dan herhaaldelijk duidelijk dat fouten maken niet erg is. Zorg voor een veilige sfeer in de klas en deel complimentjes uit, is het advies.
Bravoure, de nieuwe methode Frans van Uitgeverij Malmberg geeft je de handvatten om elke les in te zetten op spreek-/gespreksvaardigheid en leerlingen daarin succes te laten beleven. Je geeft leerlingen het vertrouwen dat ze het kunnen.
Iedere les kun je starten met Parlons. Thematisch uitgewerkte ideeën voor zeven minuten spreekplezier, in Bravoure is dit een belangrijk vertrekpunt. Begin je les in het Frans en geef je leerlingen vanaf het begin het vertrouwen dat ze het kunnen.
Download gratis een proefles en ga aan de slag met je klas!
