Ik mag een heel blokuur meekijken in de les van Ilse Drost. De leerlingen van klas 1C werken voor Mens en Natuur aan een practicum waarbij ze de functie van zweten onderzoeken. Ze meten hoe snel drie flesjes warm water afkoelen: de eerste in een droge sok, de tweede in een natte sok en de derde zonder sok. Ze meten minimaal drie keer.
Ilse Drost en Jeroen Alferink van het Christelijk Lyceum Veenendaal (CLV) wonnen in 2008 de Plataanprijs. In een periode van twee jaar bouwden zij op de mavo-afdeling de vakken techniek, verzorging, natuurkunde, scheikunde en biologie om tot leergebied Mens en Natuur. De Plataanprijs is ingesteld voor onderwijsvernieuwing op het CLV. De plataan, een sterke boom die vrijwel alles lijkt te kunnen verdragen en te overwinnen, wordt op het CLV gezien als metafoor voor onderwijsvernieuwing. Immers, het gaat bij de prijs om activiteiten die boven het gewone uitstijgen, uitgevoerd door mensen die zich niet laten hinderen door bureaucratische belemmeringen en die volhouden ondanks eventuele tegenslagen.
Ilse Drost is trots op de prijs. Het project van Ilse en Jeroen heeft gewonnen, omdat het naar het oordeel van de collega’s op het CLV het project was met de meeste inhoud, een sterke continuïteit en bestemd voor een lange periode. Samen begonnen ze ruim twee jaar geleden met een pilot voor Mens en Natuur. Ze waren eigenlijk op zoek naar een nieuwe methode voor biologie en ze hadden al eens gedroomd over een geïntegreerd vak. Toen ze op een nascholing de Vita-module Sporten in handen kregen, gaf dat de impuls om het ook echt te gaan proberen. Samen met een derde collega en drie brugklassen gingen ze aan de slag. In het begin kostte dat veel overleg en leerden ze inhoudelijk veel van elkaar. Ook moest er gerekend worden: wat hebben we aan materiaal nodig, wat hebben we al? Er wordt slim ingekocht: de sokken voor de zweetproefjes komen van Zeeman.
Kenmerkend voor Mens en Natuur op het CLV: de vele practica. Leerlingen krijgen het vak 4 uur per week in zowel brugklas als tweede klas. Ze vinden het niet moeilijk, wel klagen ze soms over de hoeveelheid. Als je een vak 4 uur per week hebt, krijg je vaak so’s en repetities. Veel tijd wordt besteed aan proefjes en onderzoek. De methode die op het CLV gebruikt wordt is Vita. Vita heeft 16 modules maar die worden niet allemaal gedaan, omdat de vele practica veel tijd opeisen. Toch is dat geen probleem. Doordat leerlingen in de basis zo veel praktische vaardigheden en inzicht opdoen, halen ze eventuele theoretische lacunes in de bovenbouw snel in. De leerlingen die als eerste met het vak in aanraking kwamen zitten nu in de derde. Het verschil met de derde klas van vorig jaar is al merkbaar: leerlingen zien veel meer samenhang en leggen makkelijk verbanden tussen de verschillende vakken die ze in de bovenbouw weer apart krijgen.
Afwisseling is voor het CLV het toverwoord. De volgende stap is om één module volledig digitaal aan te bieden met behulp van de ELO en de digitale component (ePack) van Vita. Ook wordt er geëxperimenteerd met door leerlingen bedachte proefjes. Bij de nascholing viel het Ilse op dat het vak op veel scholen heel theoretisch wordt gegeven. Een gemiste kans volgens haar. Leerlingen zijn juist enthousiast vanwege de praktische component.
De leerlingen van klas 1C zijn allemaal enthousiast bezig. En wordt veel gelachen maar ook erg serieus gediscussieerd over de juiste formulering van de hypothese. De resultaten zijn overduidelijk: als je zweet koel je sneller af. Zweten onttrekt warmte aan een lichaam. Eigenlijk wisten ze dat uit eigen ervaring al, maar het bewijzen in een onderzoeksopstelling maakt het pas interessant.
