Twee weken geleden sprak ik over illegaal downloaden. Brigitte vroeg zich in haar reactie af: “Hoe zit het dan met het overnemen van lesmateriaal via internet?” Ik wil hier even bij stilstaan in dit artikel.
Met de opkomst van diverse nieuwe media, ook wel bekend als ‘social media’, zijn diverse branches onder druk komen te staan. Het internet met al haar nieuwe toepassingen zorgt er namelijk voor dat veel informatie en diensten waarvoor we vroeger moesten betalen inmiddels ook ‘gratis’ beschikbaar zijn. De muziek-, kranten- en filmindustrie beweert er aan onderdoor te gaan en internet goeroe en schrijver Chris Anderson (onder meer bekend van het veelbesproken The Long Tail) schreef er zelfs een heel boek over: Free: The Future of A Radical Price. Geheel in stijl ook gratis te downloaden als audioboek. In het boek stelt Anderson kort samengevat dat het gratis aanbieden van producten de toekomst heeft en dat de businessmodellen van bedrijven anders ingericht zullen moeten worden.
Het mes snijdt aan twee kanten; wat door een groot aantal commerciële industrieën als de doodsteek wordt gezien, biedt een aantal andere sectoren wellicht ongekende kansen. Toonaangevend social media blog Mashable filosofeert over de gevolgen voor het (hoger) onderwijs. Wat als je met behulp van social media (YouTube, Twitter, Blogs of Fora) de kosten van onderwijs zo laag kunt maken dat onderwijs nog veel laagdrempeliger wordt? Kunnen we dan ook meteen de voorspelde ‘krimp’ opvangen?
Op welke manieren maken we de scholen van de toekomst gratis? Mashable noemt drie voorbeelden. Ten eerste is er natuurlijk het idee van de online school of online universiteit. Door lesmaterialen online beschikbaar te stellen, en leerlingen en leraren met elkaar in contact te brengen, is het fysieke samenkomen niet langer noodzaak en kan scholing tegen lage of geen kosten worden aangeboden. De vraag is uiteraard in hoeverre dit wenselijk is en we kunnen ons zeker afvragen of dit principe ooit toepasbaar zal zijn voor het vo dat een andere dynamiek kent dan bijvoorbeeld de vaak meer ‘self directed’ universiteit. Feit is dat de techniek het meer en meer mogelijk maakt om tegen relatief lage kosten informatie te ontsluiten voor grote groepen mensen.
Als tweede voorbeeld wordt het online ontsluiten van materialen via het open source principe genoemd. Het Amerikaanse institiuut Opencourseware biedt al haar materialen en trainingen gratis aan. Inmiddels worden de materialen ook aangeboden via YouTube, Flickr en andere social sites. Ook in Nederland zijn verschillende partijen bezig met het aanbieden van materialen vanuit een open source gedachte. Het door de overheid gefinancierde videoplatform Mediamosa (een inititief van SURFNet) liet deze week via een persbericht weten haar platform open source beschikbaar te maken.
Een derde voorbeeld zijn de gratis lesboeken. In het artikel op Mashable wordt het voorbeeld gegeven van Wikibooks; een community die er naar streeft een open source online bibliotheek voor educatieve boeken te zijn. Ondanks de grote hoeveelheid beschikbare lesmaterialen op Wikibooks merkt Mashable terecht op dat een groot gedeelte van de lesboeken incompleet en dus nauwelijks bruikbaar is.
Het Wikiwijs-initiatief van de Nederlandse overheid is evenmin 100% positief ontvangen en kon rekenen op veel kritiek. Duidelijk lijkt wel dat makers en uitgevers van lesmaterialen rekening moeten houden met de situatie waarin de inkomsten niet meer alleen vanuit het lesmateriaal zelf komen.
Wat denkt U? Is ‘gratis’ een niet te vermijden ontwikkeling? Is het principe überhaupt houdbaar? En hoe staat U tegenover de verschillende voorbeelden? Een gratis online school is misschien nog ver weg maar een open source benadering van lesmaterialen? En denkt u dat de kwaliteit goed genoeg is? Laat het ons weten.
