Na het intermezzo van Inez Groen gaan we weer verder met een nieuw aspect van motivatie: motivationele opvattingen. Dit is iets anders dan motieven. In de vorige artikelen ging het over motieven die te maken hebben met ego-oriëntatie. Motivationele opvattingen vormen een referentiekader dat de richting van het denken, de motieven en handelingen van de leerling bepaalt. Motivationele opvattingen hebben grote invloed op de keuze van leerstrategieën. De opvattingen van leerlingen over een leerdomein, zoals een schoolvak, kunnen overwegend optimistisch of overwegend pessimistisch zijn met grote gevolgen voor het leren. En wat belangrijk is: deze motivationele opvattingen zijn erg hardnekkig.
Hoogleraar onderwijskunde Monique Boekaerts heeft motivatie als haar specialisme. Zij deed onderzoek naar motivationele opvattingen. Deze opvattingen blijken het gevolg te zijn van directe leerervaringen. Bijvoorbeeld: ”De meeste wiskundesommen zijn te moeilijk voor me om deze direct te snappen. Maar, als iemand mij even op weg helpt, kan ik de sommen meestal oplossen”. Of: “De wiskundeleraar wordt boos als we elkaar niet helpen”. Of: “Mijn vader vindt het onzin dat we op school poëzie doen, we kunnen de tijd beter besteden aan wiskunde”.
In de klas zijn de inhoud van de les en de sociale context steeds aan verandering onderhevig. Kinderen beoordelen nieuwe leersituaties aan de hand van motivationele opvattingen. Een leerling zegt bijvoorbeeld: “ Ik zie niet in wat ik van poëzie kan leren”. Een andere leerling zegt daarentegen dat ze het lezen van gedichten éé van de leukste activiteiten op school vindt. Motivationele opvattingen kunnen ook betrekking hebben op de mening van leerlingen over de effectiviteit van leren en lesmethodes. “Waarom moeten we altijd in groepen werken? Ik kan beter leren als ik voor mezelf werk” . Motivationele opvattingen kunnen ook betrekking hebben op het geloof in eigen kunnen. “Ik geloof dat ik goed ben in het oplossen van wiskunde sommen”. Een ander zegt “Ik ben dan wel geen ster in wiskunde, maar ik ben goed in het analyseren van teksten”. Ook verwachtingen ten aanzien van de uiteindelijke resultaten spelen een belangrijke rol: “Ik werk al enkele uren aan deze grammatica-oefening en het lukt me maar niet”.
In de komende weken gaan we verder in op deze motivationele opvattingen. We zullen zien hoe docenten motivationele opvattingen van hun leerlingen kunnen bijstellen en zo hun leerlingen positief kunnen motiveren.
