Soms kunnen dingen vreemd lopen. Net voor de grote vakantie vroeg een oud-collega van het Van Maerlantlyceum in Eindhoven mij of ik geen vervanger wist voor een tiental lessen aardrijkskunde in de week. Voordat ik het wist, flapte ik eruit dat ik dat wel zou willen doen.
Het was al enkele jaren geleden dat ik in het voortgezet onderwijs voor de klas had gestaan; in 1993 ben ik overgestapt van het voortgezet onderwijs naar de Fontys Lerarenopleiding in Tilburg. De vervanging leek mij een mooie gelegenheid om als lerarenopleider weer eens het werkveld waarvoor wij opleiden te ervaren.
Van overheadprojector naar beamer
In de periode van september tot half oktober mocht ik aardrijkskundeles geven aan een brugklas, een derde klas vwo en twee zesde klassen vwo. Ik moet bekennen dat ik het erg spannend vond. Ik was even vergeten hoe springerig en spontaan brugklassers kunnen zijn. Meer dan op de lerarenopleiding, werd ik gedwongen om de les meer te structureren. Wat dat betreft was er niet veel veranderd met zeventien jaar geleden: duidelijk zijn naar de leerlingen over wat je wilt bereiken en op welke manier. Wel zit er een verschil in leeractiviteiten en werkvormen waar je nu als docent de beschikking over hebt. Een beamer in elk lokaal is nu wellicht geen nieuws meer, maar als ik dat vergelijk met zeventien jaar geleden, toen de overheadprojector en videorecorder de enige middelen waren om iets in beeld over te brengen, dan hebben we een grote sprong voorwaarts gemaakt. Want hoe kun je leerlingen beter een eigentijds wereldbeeld bijbrengen dan door middel van foto’s, Google Earth en filmpjes?
Methode Wereldwijs
Het bijzondere was dat ik les gaf met mijn ‘eigen’ methode Wereldwijs van Malmberg, waar ik als auteur aan heb meegewerkt. Hierdoor kon ik ervaren hoe Wereldwijs in het ‘wild’ werkt. En juist dat was voor mij de grootste verandering in vergelijking met zeventien jaar geleden. Had je toen nog de beschikking over een boek met een beperkt aantal opdrachten, nu heb je een heel reservoir aan opdrachten, computerlessen, werkvormen en toetsen tot je beschikking. Je zou denken dat het de docenten zo eenvoudiger wordt gemaakt, maar ik heb dat toch anders ervaren. Een uitgebreide methode betekent namelijk dat je als docent bewuste keuzes moet maken in wat je wel doet en wat niet. Wellicht is dat iets om als docent over na te denken: wil ik een uitgebreide methode met veel keuzemogelijkheden of een methode die wat ‘afgeslankter’ is?
Geen routine
Veel van het lesgeven van zeventien jaar geleden kwam me nog bekend voor, maar ik moet ook toegeven dat ik niet op routine kon draaien en dat ik na een lesdag behoorlijk moe was. Waarschijnlijk (en dat geef ik niet graag toe) speelt leeftijd ook een rol. Ik ben tenslotte geen 35 meer, maar 53, en die brugklassers zijn nog steeds 12.
Hans Palings, docent Fontys Lerarenopleiding Tilburg en auteur Wereldwijs
