René Koenegras van Theater als Middel is acteur en hij vindt leerlingen de mooiste mensen van de wereld. Hij heeft al 20 jaar ervaring in het inzetten van drama bij het verwerven van sociale vaardigheden. In 2009 won hij de Suze Groenewegprijs met zijn bijzondere werkwijze. Dit jaar komt zijn boek uit, het boek waarmee iedere docent die een beetje affiniteit heeft met theater aan de slag kan.
Maar eerst: wat is Theater als Middel?
Sociale vaardigheden
Theater als Middel is een project dat sociale vaardigheidstraining combineert met actuele problematiek, gezien vanuit de belevingswereld van jongeren. Leerlingen krijgen inzicht in hun sociale vaardigheden en hun plek in de maatschappij. Daarbij komen onderwerpen aan bod als weerbaarheid, agressie, ongewenste intimiteiten, homoseksualiteit en loverboys.
Gedrag ervaren
‘Ik was eens op een school en daar lag een boek over weerbaarheidstraining. Er stond een advies in: “Als je boos bent, tel dan tot tien en denk aan iets leuks”. Moet je eens proberen! Dat werkt natuurlijk niet. Je moet leerlingen laten ervaren wat hun gedrag met de omgeving doet, hoe het er uitziet, hoe het voor een ander voelt. Ik wil dat ze het moment leren ontdekken dat hun boosheid begint en nog te corrigeren is.’
Acteren in plaats van doceren
‘Ik ben 20 jaar geleden begonnen, toen was theater nog gewoon mijn doel. Ik was acteur en zou wat dramalessen geven op een school. Na een paar lessen wilde ik afhaken, er viel niks te beginnen met die leerlingen. Maar mijn directeur zei: “Je bent acteur, je zoekt het maar uit.” En toen ben ik mezelf gaan inzetten als speler. En dat werkte. Voor theater heb je sociale vaardigheden nodig, het mes sneed aan twee kanten. De leerlingen kwamen uit het praktijkonderwijs en dat vond ik in het begin een lastige doelgroep. Ik dacht: hoe kan ik er nou voor zorgen dat ze leren luisteren naar elkaar, dat ze hun mening geven zonder geweld. Ik wilde dat ze zouden durven spelen en elkaar in staat zouden stellen om te spelen. Zelf acteren bleek de ingang.’
Plezier
‘We hebben bij Theater als Middel vooral ook heel veel lol, er wordt veel gelachen. We beginnen vaak met heel hilarische speelsituaties. Maar als zo’n groep dan is losgekomen, dan zet ik ze ineens op een ander been en snij ik onderwerpen aan die soms confronterend zijn en die altijd tot inzicht leiden omdat ze iets ervaren. We eindigen de les op het hoogtepunt zodat ze de volgende keer weer vol energie en nieuwsgierigheid binnenkomen. Leerlingen zijn altijd dolenthousiast en zijn boos als er eens een les niet doorgaat.’
Zelfstandig werken
‘Er gebeurt veel, ze leren samenwerken en zelfstandig werken. Ze moeten werken met de ruimte en de spullen die in het lokaal voorhanden zijn want ik gebruik nooit rekwisieten of decors. Dat is goed voor de fantasieontwikkeling. Ze leren voor een groep staan, ze leren dat fouten maken niet eng is.’
Contact maken
‘Ik heb ook een paar jaar een leerstrafprogramma ontwikkeld voor de Raad van de Kinderbescherming waarbij Theater als Middel werd ingezet. In het begin stond het delict centraal en waren we vooral bezig om de jeugddelinquenten inzicht te geven in het delict dat ze gepleegd hadden: had je geen ‘nee’ kunnen zeggen, waarom heb je meegedaan, enzovoort. Later hebben we dat losgelaten en zijn we meer gaan kijken naar de persoonlijke aanleiding, naar thuissituaties, de dingen die de kinderen al hebben meegemaakt. Dan ontstond er echt contact, en daar gaat het om, contact maken. Je zoekt de andere kant van het kind. Na tien minuten spelen gaan de maskers af en zie je de andere kant van de kinderen. Niks moet, ik heb nergens een waardeoordeel over. Als ze niet willen meedoen laat ik ze gewoon. Na verloop van tijd komen ze naar mij toe en willen ze zelf meedoen. Ik neem ze stap voor stap mee de diepte in, en dan pakken we bepaalde zaken aan, zoals homofoob gedrag en ongewenste intimiteiten. Niet alleen verbaal, ik wil de leerlingen vooral laten ervaren, via de zintuigen, wat bepaald gedrag veroorzaakt, hoe het voelt.’
Het boek
Binnenkort komt het boek Theater als Middel uit. Het is een praktijkboek voor docenten met oefeningen die heel eenvoudig met een klas zijn uit te voeren maar die veel aanknopingspunten bieden om werkelijk contact te maken met leerlingen – en om samen véél plezier te hebben en ontspanning te brengen. Naast een beschrijving van de oefening worden de doelstellingen en de aandachtspunten helder weergegeven.
Neem even de tijd om de prachtige film te bekijken en leer over lichaamstaal, ‘het lontje’ uit een conflict halen, dominant gedrag en nog veel meer en vooral: plezier maken.
Het boek zal 39,95 kosten en zal te bestellen zijn via de website van Theater als Middel.
