Of het nu gaat om een compleet onderzoeksverslag of slechts om een enkele vraag: de zoektocht naar het juiste antwoord omvat meer dan alleen een zoekopdracht via Google. Hoe kom je bijvoorbeeld tot de juiste strategie? En is sowieso de vraagstelling wel goed? Met deze tips help je leerlingen goed onderzoek te doen.
1. De onderzoeksvraag
Wat is het doel van het onderzoek? Pas als dat duidelijk is, kun je de onderzoeksvraag formuleren. Is de uitkomst definitief of kan het nog alle kanten op? Alleen dit al maakt een groot verschil in de wijze waarop je leerlingen faciliteert tijdens het onderzoeksproces. Een simpele onderzoeksvraag kan bijvoorbeeld worden beantwoord door middel van een online zoekopdracht, terwijl een ingewikkelde vraag wellicht vanuit meerdere perspectieven moet worden onderzocht. Breng dit vooraf goed in kaart, dat helpt leerlingen enorm bij het proces.
2. Goede vragen
Welke informatie is essentieel om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden? Oftewel: welke vragen roept de onderzoeksvraag nog meer op? Breng dit voordat leerlingen aan de slag gaan met de concrete onderzoeksvraag goed in kaart. Bespreek bijvoorbeeld klassikaal welke vragen bij leerlingen opkomen. Zet alles op het bord en loop er dan samen doorheen. Wat zijn nou echt goede vragen? En gaat het daarbij dan om de inhoud of juist om de wijze waarop ze zijn geformuleerd? Kortom: leer leerlingen eerst goede vragen te stellen, ze kunnen dan des te gerichter op zoek naar een antwoord.
3. Creëer duidelijkheid
Is de onderzoeksvraag voor iedereen duidelijk? Zo niet, dan is het belangrijk dat de vraag wordt gesimplificeerd. Doe dit niet zelf, maar ga klassikaal de discussie aan om tot een vraagstelling te komen die voor iedereen helder is. Wellicht is het ook nodig om begrippen te definiëren en kan het helpen om synoniemen te gebruiken. Dit kan klassikaal, maar je kunt leerlingen ook indelen in groepjes en iedere groep een andere taak geven. De uitkomsten bespreek je dan vervolgens weer klassikaal.
4. Houd een logboek bij
Instrueer leerlingen om een logboek bij te houden van hun onderzoeksproces. Dit kan in de vorm van een verslag, maar denk ook eens aan lijstjes met definities, word clouds en relevante bronnen. Laat leerlingen ook reflecteren op wat goed gaat en waar ze tijdens het proces moeite mee hebben. Bespreek dit eventueel ook klassikaal en laat leerlingen elkaar waar mogelijk helpen. Denk aan onderwerpen als onderzoekvaardigheden en kritisch denken.
5. Het proces van het onderzoek
Nog belangrijker dan het antwoord is het proces. Jij als docent weet dat als geen ander, maar vergeet niet om dit ook voorop te stellen tijdens het geven van de instructie. Maak leerlingen duidelijk dat het leren plaatsvindt tijdens het proces. Zo focussen ze zich op iedere stap in plaats van alleen op het eindproces. Dit komt al bovenstaande tips ook nog eens ten goede.
Heb jij nog een tip die in dit artikel niet mag ontbreken?
