In het vorige artikel van Linda Spaanbroek las je hoe inspraak zorgt voor motivatie. In dit artikel lees je hoe je op klassenniveau inspraak kunt geven (en die in praktijk nog een aantal andere voordelen hebben dan alleen motivatie!).
Dit zijn vijf makkelijke manieren waarop je inspraak kunt geven:
1 Laat de kring leiden door leerlingen.
Dit biedt je de gelegenheid om heel voorzichtig een eerste stap te zetten richting inspraak, zonder dat je het risico loopt je greep op de klas te verliezen. Deze eerste stap geeft de kinderen de kans hun leiderschap te oefenen en geeft hen de gelegenheid in te brengen wat zijzelf belangrijk vinden zonder dat er sturing door een volwassene wordt gegeven. Een bijkomend voordeel is dat het jou de gelegenheid geeft de kinderen in alle rust te observeren tijdens dit groepsproces.
2 Stel groepsregels samen met je groep op.
Hier ga je een stapje verder doordat je de eindverantwoordelijkheid voor de veiligheid en orde in de klas met je leerlingen deelt. Dit is een perfecte manier om ervoor te zorgen dat de regels ‘gedragen worden’ door de groep. Je hoeft daarbij niet bang te zijn dat de groep een anarchistische bende wordt. In praktijk blijken kinderen en jongeren buitengewoon reële inzichten te hebben over wat er nodig is om in harmonie met elkaar samen te leven. Leerlingen leren verantwoordelijkheid te nemen en te dragen wanneer je de gelegenheid biedt om de groep ook verantwoordelijk te maken voor het bijstellen van de regels als mocht blijken dat ze te streng of juist te vrij zijn.
3 Geef de kinderen/jongeren verantwoordelijkheid voor het handhaven van de regels.
Wanneer de leerlingen ook de verantwoordelijkheid krijgen voor het handhaven van de regels dan geef je hen de gelegenheid nog een extra stap te zetten voor wat betreft het nemen van verantwoordelijkheid. Het bijkomende voordeel is dat jij dan niet meer als een politieagent overal op hoeft te letten.
4 Geef de kinderen verantwoordelijkheid voor het bemiddelen bij conflicten.
Hierdoor leren kinderen niet alleen verantwoordelijkheid te nemen maar ook sociale waarden te ontwikkelen. Het werkt vaak beter dan conflictbemiddeling door een volwassene doordat kinderen meer openstaan voor en veel dichter aansluiten bij de belevingswereld van hun leeftijdsgenoten. Een pluspunt is dat het leerlingen de mogelijkheid biedt te oefenen in het bekijken van zaken vanuit het perspectief van een ander. Dit leidt tot meer onderlinge zorgzaamheid en begrip. Nog een pre: jij hoeft niet langer altijd de scheidsrechter te zijn!
5 Maak ruimte voor een officiële klassenvergadering onder verantwoordelijkheid van de leerlingen.
Laat één van de leerlingen democratisch gekozen voorzitter zijn, laat een notulist kiezen en geeft ruimte voor het door de leerlingen gezamenlijk bepalen van de agenda. Geef ze bovendien echte verantwoordelijkheid door hen in de gelegenheid te stellen tijdens dit soort vergaderingen activiteiten te initiëren en te plannen. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan het verzinnen en organiseren van excursies en projecten of het nemen van beslissingen over aan te schaffen leermateriaal. Dit geeft kinderen en jongeren de gelegenheid om echt te oefenen en te ervaren wat het inhoudt om onderdeel uit te maken van een democratische (mini-)maatschappij. Het is de meest praktische en actieve manier om democratisch burgerschap een onderdeel van je onderwijs te maken
Het hebben van inspraak is buitengewoon motiverend voor leerlingen, maar heeft zoals je uit bovenstaande kunt concluderen, nog een aantal andere voordelen:
– het geeft jou de gelegenheid je verantwoordelijkheid met de leerlingen te delen,
– het bevordert een sociaal klimaat in de klas en
– het is de meest praktische en actieve manier om democratisch burgerschap een onderdeel van je onderwijs te maken!
Welke vorm van inspraak ga jij als eerste uitproberen?
© 2007-2008 Linda Spaanbroek/Ga naar www.alledagenpauze.nl voor het aanvragen van Linda’s gratis e-boek ‘7 Motivatiekrachten in uw school’.
