Voor schoolleider Lucien Schoonwater en zijn team was het duidelijk: leerlingen ondervinden problemen in hun schoolloopbaan wanneer hun woordenschat onvoldoende is en wanneer – mede daardoor – hun tekstbegrip te laag is. Iedereen weet dat de woordenschat en het tekstbegrip van mensen die veel lezen hoger is dan van niet-lezers. Leerlingen moeten dus meer lezen, maar hoe krijg je dát voor elkaar? Simpel: zet het op het rooster.
Het Saenredam College in Zaandijk is een openbare vmbo-school met alle leerwegen binnen het vmbo en 2 beroepsgerichte afdelingen. De school heeft een nieuw onderwijsconcept ingevoerd. Dit is het meest zichtbaar in leerjaar 1 waar gewerkt wordt met 5 leergebieden in plaats van 13 vakken, waar leerlingen les hebben van een klein aantal docenten, op een vaste plek en in een vast dagritme. En er is een sterke nadruk op lezen. Lezen? Op een vmbo-school?
In de brugklas begint de dag met een half uur mentorles, daarna is er een lesblok van 70 minuten, gevolgd door een pauze. En daarna pakt iedereen zijn boek en is het een half uur stil. Er wordt gelezen. Door iedereen. Door leerlingen én docenten. Er wordt niet gesurveilleerd, er worden niet even mentorgesprekjes gevoerd, er wordt gelezen. De stilte wordt alleen doorbroken door het geluid van omgeslagen bladzijden.
Volgens Lucien Schoonwater is het een kwestie van discipline. Je moet het gewoon doen, iedere dag weer. En je moet je organisatie er op inrichten. En het werkt alleen als je er met het hele team achter staat maar daarin vonden Schoonwater en zijn collega’s elkaar direct. Het leeshalfuur wordt begeleid door de mentor, het lezen is niet voorbehouden aan het vak Nederlands.
De effecten zijn na een half jaar al zichtbaar, hoorbaar en merkbaar. Waar in het begin sommige leerlingen nog wat moeite hadden om ook echt te gaan lezen en alle ideeën over suf, saai en niet cool opzij te zetten, is nu iedereen gewend. Sterker nog: leerlingen die niet of weinig lazen, lezen nu thuis ook. Verbaasde ouders bellen de school met de vraag hoe je lid wordt van een bibliotheek. Leerlingen worden ’s morgens in bed betrapt met een boek.
Wat ze lezen bepalen de leerlingen zelf. De docent houdt een logboek bij en noteert daarin wat iedere leerling leest. Pak je je derde Suske&Wiske dan kun je erop rekenen dat de docent je attendeert op een spannend boek of een interessant tijdschrift, maar de keuze blijft aan jou. In de klas staat een leeskist maar inmiddels brengen veel kinderen zelf boeken mee, van thuis of uit de (school)bibliotheek.
Er wordt inmiddels ook door Saenredam-brugklassers voorgelezen, op de basisscholen in de buurt. Eén keer per week gaan uit iedere brugklas een paar leerlingen tijdens het leeshalfuur naar een groep 2 of 3 van een basisschool om de hoek. Ze mogen het voorlezen voorbereiden in een andere les. De leerlingen – van beide scholen – vinden het geweldig leuk.
Volgend jaar wordt het leeshalfuur, met het aangepaste rooster, uitgebreid naar de tweede klassen, misschien zelfs naar klas 3 als de laatste organisatorische hobbels genomen zijn. Wat een school.
Zal ik toch weer het onderwijs in gaan? Iedere dag betaald een half uur lezen…
