Nederland zit er vol mee en we hebben er allemaal last van: kleine beestjes die het plezier van het buitenleven verknoeien. Ze kunnen kriebelen, hinderlijk zoemen of een jeukende bijtplek achterlaten. Aan sommige beestjes, zoals de teek, kun je zelfs een nare ziekte overhouden. Teken zijn spinachtige parasieten die een gastheer nodig hebben om te kunnen overleven. Het maakt de meeste teken daarbij niet uit of deze gastheer een mens, hond, kat of ander dier is.
Het onderwerp
Teken zijn vooral actief in het voor- en najaar. Maar ook in de zomerperioden heeft een van je leerlingen vast wel een (nare) ervaring met een teek gehad. Een goede aanleiding dus om in de klas aandacht te besteden aan het meest gehate beestje van Nederland. Daarom bieden wij een handig werkblad over teken aan
voor leerlingen.
Aan het werk
De informatie uit de bronnen (zie onderaan dit artikel) kun je de leerlingen op verschillende manieren laten verwerken. De volgende suggesties zijn geschikt voor individuele uitvoering of voor groepswerk.
• Bij dit lesidee hoort een handig studie-/werkblad voor leerlingen om zoveel mogelijk over teken te weten te komen. Er is ook een correctiemodel voor docenten.
o Het studie-/werkblad is ook beschikbaar als scormbestand om op de ELO te plaatsen. Dan zie je direct welke antwoorden er zijn gegeven en je leerlingen krijgen direct feedback.
Je kunt de leerlingen het werkblad aanbieden als verwerkingsopdracht/overhoring of ze er zelfstandig mee laten werken en ze de antwoorden laten opzoeken met behulp van de onderstaande bronnen.
• Laat leerlingen de levensfasen van de teek schetsen in een geïllustreerde flowchart (bijvoorbeeld via www.diagram.ly of www.bubble.us). Ook de SmartArts van MS Office (versie 2007 of 2010) bieden mooie mogelijkheden om de levenscyclus uit te beelden.
• Leerlingen kunnen in de huid van voorlichter kruipen en een PowerPointpresentatie, Prezi, of poster (Glogster) maken over alles wat met teken en buitenleven te maken heeft. Laat leerlingen hun publiek vertellen hoe ze de ernstige gevolgen van een tekenbeet kunnen vermijden.
• Op de kaarten en de begeleidende tekst in de Zorgatlas van Nederland zie je de ontwikkeling van de ziekte van Lyme in Nederland sinds 1994. Hoe vaak komt een tekenbeet in jouw omgeving voor? En de ziekte van Lyme? Verdeel de leerlingen in groepjes en laat ze een vragenlijst opstellen. Vervolgens kunnen ze een enquête afnemen onder vrienden, bekenden en buurtgenoten. Hierbij kunnen ze eventueel een digitaal hulpmiddel gebruiken, zoals een formulier van Google Docs of de websites Enquête maken en Survey Monkey.
Practicum
Je kunt zelf op zoek gaan naar levende teken om deze te gebruiken voor een observatie en voor opdrachten in het practicumlokaal. Je zou teken kunnen ‘vangen’ door middel van een tekenval, zoals Rob Buiter demonstreert in het bovenstaande filmpje. Een mooie aanzet voor practicumopdrachten vind je op de Bioplek. Bijvoorbeeld: heb je een larve, nymf, mannetje of vrouwtje gevangen? Herken je de verschillende lichaamsonderdelen?
Bronnen
Er zijn erg veel bronnen om informatie over teken te vinden. Dit zijn de belangrijkste:
• Allereerst maak je kennis met de teek en een aantal andere irritante beestjes door het bovenstaande filmpje van de website Wetenschap 24 te bekijken.
• Informatie uit de reportage van verslaggever Rob Buiter – en nog veel meer – kun je nalezen op Natuurkalender.nl.
• Jaarlijks wordt de ‘Week van de teek’ georganiseerd, meestal in april. Op de themawebsite is uiteraard veel informatie over teken en de ziekte van Lyme te vinden. Aansluitend kun je de quizpagina’s op de site doorlopen of je plaats het scormbestand dat bij dit lesidee zit op je ELO en laat leerlingen de quiz daar maken.
De website ‘week van de teek’ is vooral geschikt voor de onderbouw. De overige bronnen richten zich vooral op een ouder publiek en zijn geschikt voor leerlingen vanaf 3 havo of 3/4 vmbo.
• In de reportage van EenVandaag worden de risico’s van de ziekte van Lyme uitgelegd.
• Het is vast niet toevallig dat de teek tot de meest gehate beestjes van Nederland behoort, volgens een enquête van het radioprogramma Vroege Vogels.
• Veel achtergrondinformatie over teken vind je op de website van de dierenartsenpraktijk Breukelen.
• Zie ook de themapagina van het RIVM
• De voedsel en warenautoriteit (VWA) heeft ook een dossier over teken
• Huisartsenvoorlichting door de NVH heeft een patiëntenbrief over teken opgesteld
• KIZA, over het voorkómen van tekenbeten en arbeidsongeschiktheid
• De website van de Nederlandse Vereniging van Lymepatiënten
• De website van de Stichting Tekenbeetziekten
