Op 28 september dromden zo’n 300 managers en docenten samen in de Reehorst in Ede. De VO-Raad organiseerde een symposium rond leermiddelenbeleid, het vervolg op de conferentie eerder dit jaar in Zwolle. In workshops lieten twaalf scholen en drie uitgeverijen weten welke kansen ze zien in deze veranderende wereld. En welke problemen ze verwachten.
Iedere bezoeker kon vier workshops volgen en ik had een gelukkige hand van kiezen of álle workshops waren de moeite waard want ik heb er veel van opgestoken en hier en daar opzienbarends gehoord. Zo was er een schoolleider die flink denkt te kunnen verdienen aan de lumpsum. Het eerste jaar was er een klein financieringstekort te verhapstukken maar het volgend jaar zou de school flink kunnen overhouden, de boeken zijn nu immers aangeschaft en gaan nog jaren mee. Ik hoop voor deze school dat de minister niet meeleest, want de verwachting is dat het lumpsumbedrag naar beneden geschroefd zal worden als scholen blijken eraan over te houden.
In verschillende workshops werden de leermiddelenbanken gepresenteerd. In de workshop van de Onderwijsvernieuwingscoöperatie (OVC) werden aanwezigen opgeroepen allen massaal bij te dragen aan de leermiddelenbank. Als we allemaal onze zelfgemaakte lessen uploaden komt er een enorme rijkheid aan materiaal ter beschikking en wordt het weer feest in het onderwijs, zo klonk het een beetje. Ik vroeg een paar mensen om mij heen of ze daartoe bereid zouden zijn, iedereen maakt wel eens eigen materiaal tenslotte, en allemaal samen hebben we alles al beschreven. De mensen die ik bevroeg wilden wel eens materiaal van een ander gebruiken maar wilden hun eigen materiaal niet ter beschikking stellen. ‘Niet goed genoeg’, ‘dan moet ik er eerst nog heel veel aan doen en daar heb ik geen tijd voor’, ‘ik hou van leerlingen, niet van lesmateriaal maken’.
Interessant waren de workshops waarin scholen uitlegden hoe het leermiddelenbeleid tot stand was gekomen en wat op dit moment de status van dat beleid is. Het waren heel reële verhalen waaruit bleek dat scholen een grote stap hebben gemaakt in kostenbewustzijn. Waarin weerklonk dat scholen bewuster voor leermiddelen hebben gekozen, passend bij de onderwijsvisie en het algemeen schoolbeleid. Waarin tips werden uitgewisseld over het omgaan met langlopende contracten en met distributie en inname.
Een leuke verrassing was de presentatie van het onderzoek dat Motivaction in opdracht van het Programma Leermiddelenbeleid van de VO-raad heeft uitgevoerd. Motivaction onderzocht de houding van een docent in het VO ten opzichte van leermateriaal. Die houding kent zes facetten:
Gerichtheid op methode
Gebrekkige ondersteuning
Tevredenheid met gebruikte leermiddelen
Individualisme
Behoefte aan flexibiliteit
Tijdsklem
Uit de combinaties van die zes facetten komen vier verschillende personae met een eigen kijk op leermiddelen naar voren:
ª Tevreden Coaches (18%): energieke, onafhankelijke organisatoren, die goed weten met welk leermateriaal zij hun leerlingen inspireren en motiveren voor hun onderwijs en vakkennis
ª Gedegen Vakvrouwen en –mannen (34%): resultaatgerichte, solide methodegebruikers met een sterk verantwoordelijkheidsbesef, die vertrouwen op de structuur, de kwaliteit en het gemak van de methode
ª Eigenzinnige Arrangeurs (37%): actieve, zelfbewuste pedagogen, die graag hun eigen leermateriaal samenstellen uit actuele, flexibele en open source bronnen. Zij vinden dat leermateriaal bijdraagt aan het zelfstandig leren van de leerling
ª Kritische Idealisten (11%): veeleisende, vakgerichte didactici, die willen vertrouwen op de kwaliteit van de methode, maar ook meer maatwerk en actualiteit zoeken. Zij missen de ondersteuning die zij nodig hebben om deze ambitie te
realiseren.
Voor de meer uitgebreide karaktereigenschappen van de personae verwijs ik graag naar de samenvatting van het onderzoeksrapport dat als download beschikbaar is. Het onderzoek vormt de basis van een online instrument waarmee docenten en managers hun eigen houding kunnen onderzoeken. De uitkomst van de test geeft managers en docenten interessante stof in gesprekken over leermiddelenbeleid.
In het onderzoeksrapport staan een aantal opvallende resultaten: 81% van de ondervraagden vindt de kwaliteit van het leermiddel een basisvoorwaarde voor goed onderwijs. Bijna 70% wil dat zijn school leermiddelenbeleid ontwikkelt. Tweederde van de docenten geeft aan behoefte te hebben aan scholing om leermateriaal flexibel toe te passen. Meer dan driekwart (79%) vindt een samenwerking tussen scholen en uitgevers essentieel voor goed leermateriaal. Wat verder opvalt is dat 71% alleen het door hen zelf ontwikkelde materiaal wil delen als ze zeker zijn van de kwaliteit daarvan. De helft van de docenten wil dat leerlingen over een eigen laptop beschikken en is van mening dat hun lessen beter worden door ict. En 91% vindt dat een leermiddel de leerling nieuwsgierig moet maken.
Meer over leermiddelenbeleid op leermiddelenvo en bij de VO-Raad.
