In de reeks over motivatie opnieuw een intermezzo van Inez Groen, adviseur op het gebied van jeugd en co-auteur van het boek Generatie Einstein: slimmer, sneller en socialer. In haar vorige bijdrage schreef ze over motivatie vanuit het gezichtspunt van de leerling. Ook in haar tweede artikel geeft ze een verrassende interpretatie van praktijkverhalen van leerlingen.
Een tijdje geleden (nog ruim voor de kredietcrisis) stond in de Intermediair een artikel over het fenomeen ‘bore-out’. Nog even los van het woord (wat een leuke vondst is naast de term burn-out) sprak de inhoud van het artikel me direct aan: verveling op het werk leidt tot meer stress dan het te druk hebben op je werk. Gezien aan het aantal boze reacties die de Intermediair ontving, hadden ze gelijk een controverse te pakken. Want hoe kan verveling nou leiden tot stress? Het is toch juist lekker, een makkelijk baantje waar je niet al teveel te doen hebt? Zeker diegenen die in het artikel vertelden over hoe weinig ze te doen hadden en hoe dat leidde tot nog minder activiteit, kregen de volle lading. “Kom maar hier mijn werk doen, zal je leren hoe het is om eens echt hard te werken!” was de strekking van het commentaar. Hoe raar het echter ook lijkt, Intermediair heeft wel een punt. Er is weinig zo demotiverend als te weinig te doen te hebben, of nog erger, veel te doen te hebben op een te laag niveau. Bij mezelf raakte het in ieder geval een snaar: als ik het druk heb voel ik me gelukkiger dan wanneer ik weinig te doen heb, hoezeer ik in drukke periodes snak naar rust.
Wat het echter nog meer triggerde waren de verhalen die ik heb gehoord van leerlingen van diverse opleidingen van verschillende scholen door geheel Nederland. “Ik verveel me”, “Ik zit nauwelijks op school”, “Ik heb niets te doen”, “Ik leer hier helemaal niets” waren zo van die opmerkingen die me te binnen schoten. Leerlingen vervelen zich op flink aantal opleidingen te pletter en het resultaat is dat ze datgene wat ze dan wel zouden moeten doen, niet doen omdat ze daar de motivatie niet meer voor kunnen opbrengen. Te weinig les, te weinig leerstof, te makkelijke projecten, te ruime planningen, onduidelijke planningen, lesuitval, lege uren, noem maar op. Het is lastig gemotiveerd te blijven als je opleiding onder je niveau wordt gegeven, of wel op je niveau maar te traag, teveel uitgesmeerd over teveel weken of zelfs jaren. “Ik heb nu pas het gevoel dat ik iets leer,” aldus een derdejaars MBO-leerling. “Ik zit nu op stage en leer nu pas eigenlijk hoe het echt moet. Die eerste twee jaar hadden ze wat mij betreft wel in zes weken mogen stoppen.” Of neem deze MBO-leerling: “Voor Duits moesten wij een sollicitatiebrief maken. Maar in plaats van te leren zo’n brief te schrijven, moesten we die knippen en plakken uit andere brieven. Ik heb het gehaald, maar ik spreek nog steeds geen Duits, zou er niet kunnen solliciteren, laat staan er werken.” Of deze: “We werken in onze opleiding met thema’s. Het thema is nu lente. We moesten een tekening maken over de lente en liedjes verzamelen over de lente. Dat was alles wat we moesten doen, verder niets. Ik heb me nog nooit zo belachelijk gevoeld als bij dat thema. Denken ze nu echt dat we helemaal niets kunnen of zo?”.
Dit zijn uitspraken van leerlingen die dit werkelijk meemaken en zich dus helemaal te pletter vervelen. Soms overvalt me een gevoel van trots als ik naar deze jongens en meiden kijk. Ondanks de manier waarop opleidingen zijn ingericht en georganiseerd, ondanks alles wat ze dag in dag uit op scholen meemaken, ze proberen er toch echt altijd weer het beste van te maken. Maar echt blije studenten en leerlingen krijg je pas als het onderwijs uitdagend is, echt leerzaam, met lessen en onderwerpen die er echt toe doen en waarvan ze het gevoel hebben dat ze er echt iets aan hebben. Gegeven door echte leraren met passie voor hun vak. Want niets motiveert meer dan passie en bevlogenheid.
